Αποσπάσματα από τρία (μη λογοτεχνικά) βιβλία, κατάλληλα για ανάγνωση την περίοδο των θερινών διακοπών.
Συνδεδεμένοι
των Nicholas Christakis και James Fowler
Στον χαώδη ιστό της ανθρώπινης κοινωνίας, κάθε άτομο συνδέεται με τους φίλους , την οικογένεια, τους συναδέλφους και τους γείτονές του, αλλά όλοι αυτοί συνδέονται με τη σειρά τους με τους δικούς τους φίλους, τις οικογένειες, τους συναδέλφους και τους γείτονες, και ούτω καθεξής απεριόριστα, ωσότου λίγο – πολύ κάθε άτομο στον πλανήτη συνδέεται με κάποιον τρόπο με κάθε άλλο άτομο. Ενώ λοιπόν θεωρούμε ότι το δικό μας δίκτυο έχει περιορισμένη κοινωνική και γεωγραφική εμβέλεια, τα δίκτυα που μας περιβάλλουν είναι στην πραγματικότητα ευρύτατα διασυνδεδεμένα.
Αυτό το δομικό χαρακτηριστικό των δικτύων συνοψίζεται στην κοινή έκφραση «τι μικρός που είναι ο κόσμος!».
Ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες της ροής είναι η τάση των ανθρώπων να επηρεάζουν και να αντιγράφουν ο ένας τον άλλον. Οι άνθρωποι έχουν συνήθως πολλούς άμεσους δεσμούς με ένα ευρύ φάσμα ατόμων, στο οποίο ανήκουν γονείς και παιδιά, αδέλφια, σύζυγοι (νυν και συχνά πρώην), αφεντικά και συνάδελφοι, γείτονες και φίλοι. Και καθένας από τους δεσμούς αυτούς προσφέρει ευκαιρίες αμφίδρομης επιρροής. Οι φοιτητές που έχουν μελετηρούς συγκατοίκους γίνονται πιο μελετηροί. Όσοι κάθονται δίπλα σε καλοφαγάδες τρώνε περισσότερο. Όσοι έχουν γείτονες με περιποιημένους κήπους κουρεύουν το γκαζόν τους συχνότερα. Και αυτή η απλή τάση των ανθρώπων να επηρεάζονται από τον πλησίον τους έχει τρομερές συνέπειες όταν εξεταστεί πέρα από τον στενό κύκλο των άμεσων συνδέσεων.
Οι άνθρωποι δεν αντιγράφουν απλώς τους φίλους τους. Αντιγράφουν και τους φίλους των φίλων τους, καθώς και τους φίλους των φίλων των φίλων τους.
Η δική μας έρευνα έδειξε ότι η εξάπλωση της επιρροής στα κοινωνικά δίκτυα ακολουθεί αυτό που έχουμε ονομάσει Κανόνα των Τριών Βαθμών Επιρροής. Ό,τι κάνουμε ή λέμε τείνει να διαδίδεται μέσα στο δίκτυό μας, επηρεάζοντας τους φίλους μας (ένας βαθμός), τους φίλους των φίλων μας (δύο βαθμοί) και, ακόμη, τους φίλους των φίλων των φίλων μας (τρεις βαθμοί). Ωστόσο η επιρροή μας σταδιακά διασκορπίζεται και παύει να έχει παρατηρήσιμα αποτελέσματα στα άτομα που βρίσκονται πέρα από το όριο των τριών βαθμών διαχωρισμού.
αποσπάσματα από το βιβλίο των Nicholas Christakis και James Fowler “ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΟΙ”
Εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ
Η αυτοβιογραφία του φωτός
του Γιώργου Γραμματικάκη
Όσο λοιπόν και αν φαίνεται παράδοξο, το φως δεν έχει ηλικία, για το φως ο χρόνος δεν περνά. “Η άποψη αυτή”, παρατηρεί ο επιφανής κοσμολόγος H. Bondi, “βοηθά να διευκρινιστεί κάπως ο μοναδικός και παγκόσμιος χαρακτήρας του. Το φως, αφού δημιουργήθηκε, δεν μπορεί πια να αλλάξει, επειδή δεν γερνά· πρέπει, επομένως, να παραμένει πάντοτε το ίδιο”.
Από τη θεωρία λοιπόν της σχετικότητας αναδύεται μια αναμφισβήτητη όσο και συγκλονιστική αλήθεια. Το φως δεν γερνά, το φως δεν έχει ηλικία. Είναι η μοναδική οντότητα στη φύση που δεν σημαδεύεται από το πέρασμα του χρόνου, που δεν ζει υπό την απειλή του. Ένα έξοχο κρητικό τετράστιχο έχει συλλάβει την ίδια αλήθεια:
Όσο παλιώνουν οι καιροί
κι όσο περνούν οι χρόνοι,
παλιώνει ο λύχνος, μα ποτέ
το φως του δεν παλιώνει.
Το φως ποτέ δεν παλιώνει, ενώ τα όσα περιβάλλει και φωτίζει, αστέρια και πλανήτες, άνθρωποι και μηχανές, υφίστανται την αναπότρεπτη φθορά του χρόνου.
Στον αστερισμό άλλωστε του Σκορπιού, ακόμη και με γυμνό μάτι διακρίνεται ο Αντάρης, που είναι ένας ερυθρός γίγαντας. Απέχει από την Γη μερικές εκατοντάδες έτη φωτός· και το ερυθρωπό του φως, που φθάνει σήμερα στα μάτια ή στα τηλεσκόπιά μας, ξεκίνησε το μακρινό ταξίδι του όταν η Κωνσταντινούπολη ήταν ακόμα η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η παρατήρηση του ουρανού είναι λοιπόν χαρά μεγάλη, αλλά και κάπου αναστατώνει την ψυχή μας. Όταν θαυμάζουμε τα άστρα στον νυχτερινό ουρανό, μας αγγίζει φως που ίσως άρχισε τη διαδρομή του τότε που χτίζονταν οι πυραμίδες, την εποχή που ανακαλύφθηκε ο τροχός ή όταν ο Πλάτων δίδασκε στην αρχαία Αθήνα.
Όσο για τον πλησιέστερο σε μας γαλαξία, τον γαλαξία της Ανδρομέδας, ας αντιστρέψουμε τον συλλογισμό. Αν η Ανδρομέδα κατοικείται και είναι τεχνολογικά ανεπτυγμένη, τα εξελιγμένα τηλεσκόπιά της θα συλλαμβάνουν την εικόνα του πλανήτη Γη όπως ήταν πριν από δύο εκατομμύρια χρόνια.
από το βιβλίο του Γιώργου Γραμματικάκη “Η ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ”
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Γιατί το Βυζάντιο
της Ελένης Γλύκατζη Αρβελέρ
…κατά την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους και τους Βενετούς στα 1204 δεν παρουσιάστηκε καμιά βοήθεια από την επαρχία, ούτε καν από τη γειτονική Θράκη. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι, όταν οι χωρικοί της Θράκης είδαν, μετά την άλωση και τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους, να καταφεύγουν εκεί ρακένδυτοι, πεινόντες και πένοντες οι πρώην Δυνατοί (το αρχοντολόι δηλαδή της Κωνσταντινούπολης) ευχαρίστησαν, γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης, την Παναγία, γιατί τους έδωσε τη χάρη να τους αξιώσει να γνωρίσουν “ισοπολιτεία” με τους άλλοτε εξουσιαστές τους.
Το 1204 οι Λατίνοι λήστευσαν και κατέστρεψαν παλάτια, ναούς και αγιάσματα, σαν τους χειρότερους εχθρούς του Χριστού. Τα λάφυρα, τα άγια λείψανα και τα τιμαλφή που μεταφέρθηκαν στους δυτικούς καθεδρικούς ναούς μαρτυρούν ως τα τώρα τον πλούτο, την ευσέβεια της βυζαντινής πρωτεύουσας και τη μεγαλοπρέπεια των προϊόντων της·
Η επανάκτηση της Βασιλεύουσας είναι λοιπόν σκοπός πολιτικός, αλλά θα ταυτισθεί και με τη συγχώρεση, τη μετάνοια και τη σωτηρία του γένους. Μισό σχεδόν αιώνα αργότερα, όταν τα ρωμαϊκά στρατεύματα υπό τον Αλέξιο Στρατηγόπουλο επέτυχαν εξ απροόπτου την ευόδωση του σκοπού, την ημέρα της Αγίας Άννης του 1261 ακούσθηκαν τα λόγια του πρωτοασηκρήτη Σεναχερείμ που αναγγέλουν, όχι τη χαρά για την αναγέννηση, αλλά την απελπισία για μια επιδείνωση της καταστροφής, για μια επιστροφή του γένους σε νέα δεινά. Να πω ότι η θέση αυτή απεικόνιζε την κυριαρχούσα ίσως γνώμη των μικρασιατικών πληθυσμών; Ήξεραν (όπως άλλωστε αποδείχτηκε γρήγορα) ότι η Μικρασία θα παραγκωνίζονταν από τον Μιχαήλ στην προσπάθειά του να εμπεδώσει την κυριαρχία του στην Κωνσταντινούπολη και να την επεκτείνει στη λοιπή φραγκοκρατούμενη χώρα. Το σύμβολο του δικέφαλου αετού που υιοθέτησαν οι Παλαιολόγοι, δίνει συνοπτικά την εικόνα της πολιτικής του Μιχαήλ και γενικότερα των Παλαιολόγων: Στροφή και στη Δύση.
Το ότι τα λόγια του Σεναχερείμ βγήκαν προφητικά φάνηκε από την πρώτη κιόλας αγγελία της πολιτικής του Παλαιολόγου, του “Νέου Κωνσταντίνου” και του “Νέου Μωυσή” κατά τον Μανουήλ Ολόβωλο, που ανήγγειλε ως αρχή και βάση της κατόπιν πολιτικής του την ανάκτησιν των χαμένων πατρίδων, έστω και αν αυτό θα αποδυνάμωνε τη μικρασιατική επικράτεια, όπως και έγινε, έστω και αν δεν διέθετε τα απαιτούμενα μέσα.
αποσπάσματα από το βιβλίο της ΕΛΕΝΗΣ ΓΛΥΚΑΤΖΗ ΑΡΒΕΛΕΡ “ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ”
Εκδόσεις ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ
