Τετάρτη 24 Αυγούστου 2011

Μιὰ παράξενη δαιμονικὴ παγίδα


π.Μελέτιος ,Μητροπολίτης Νικοπόλεως καί Πρεβέζης



Γράφει ὁ Ἰωάννης Μόσχος στό ὡραῖο βιβλίο του, Λειμωνάριο.

Στό Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν ζοῦσε ἔγκλειστος ἕνας μεγάλος ἀσκητής, πού τόν πολεμοῦσε σκληρά ὁ δαίμων τῆς πορνείας.


Καί ἦταν τόσο σκληρός καί ἀνυποχώρητος ὁ διάβολος στίς ἐπιθέσεις ἐναντίον του, πού μιά ἡμέρα ὁ ἀσκητής αὐτός αἰσθάνθηκε τόσο κουρασμένος, πού παρακάλεσε τόν διάβολο, νά τοῦ κάμει λίγο χάρη!...


‐Μέχρι πότε πιά! Σταμάτα λίγο! Νά πάρω ἀνάσα!...


Ἀκούοντας τά λόγια του αὐτά, πετάχθηκε μπροστά του ὀφθαλμοφανῶς ὁ διαβολάκος καί τοῦ εἶπε:


‐Πρόθυμος. Στήν διάθεσή σου. Μόνο ὁρκίσου μου, ὅτι αὐτό πού θά σοῦ εἰπῶ, δέν θά τό εἰπεῖς σέ κανένα, καί θά σέ ἀφήσω ἥσυχο γιά πάντα!...


Καί ὁ γέροντας πελαγωμένος ἀπό τούς λογισμούς του, ὁρκίστηκε! Εἶπε:


‐Μά τόν κατοικοῦντα εἰς τόν Οὐρανό, δέν θά τό εἰπῶ κανενός!...


Τοῦ λέει τότε ὁ δαίμονας:


‐Μή ξαναπροσκυνήσεις ποτέ τήν εἰκόνα αὐτή, καί δέν θά σέ ξαναενοχλήσω ποτέ.


Ἡ εἰκόνα ἔδειχνε τήν Παναγία νά κρατάει τόν Χριστό στήν ἀγκαλιά της.


Κοκκάλωσε ὁ ἔγκλειστος καί τοῦ εἶπε:


‐Μιά μικρή προθεσμία νά τό σκεφθῶ!...


Καί τό σκεφτόταν ὅλη τήν νύχτα.


Καί ὅταν ξημέρωσε ἔτρεξε στόν ὅσιο Θεοδώρο τόν Ἠλιώτη, γέροντα τότε στήν Λαύρα τοῦ Φαράν, στό Σινᾶ πού εἶχε τυχαία εὑρεθῆ ἐκεῖ στό μοναστήρι του καί τοῦ τά εἶπε ὅλα.


Καί ὁ ὅσιος γέροντας τοῦ ἀπάντησε:


‐Ὅπως τό βλέπεις, ὁ διάβολος σέ ἔβαλε στό χέρι! Σέ ἔκαμε παιχνιδάκι του. Σέ ἔβαλε ἀκόμη καί νά κάμεις ὅρκο· πρᾶγμα ἐντελῶς ἀνεπίτρεπτο! Ἀλλά καλά ἔκαμες καί τά ἐξομολογήθηκες ὅλα. Καί νά σοῦ εἰπῶ: Καλλίτερα νά ἔκανες πορνεία, παρά νά δεθῆς μέ τόν διάβολο (καί μάλιστα μέ ὅρκο!), ὅτι δέν θά προσκυνᾶς πιά εἰκόνα μέ τόν Σωτῆρα καί Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό καί τήν μητέρα Του.


Γύρισε στό κελλί του ὁ καλόγηρος. Καί νά σου μπροστά ἀγριεμένος καί σκυθρωπός ὁ διάβολος.


‐Ρέ, παλιοκαλόγηρε, τί ἦταν αὐτό πού ἔκαμες; Δέν μοῦ ὁρκίστηκες; Πῶς τόν ἐπάτησες τόν ὅρκο;


Τοῦ ἀπάντησε:


‐Μή σέ νοιάζει ἐσένα. Πατέρας μου εἶναι ὁ Χριστός. Ὅ,τι κι ἄν ἔκαμα, θά τά βρῶ μαζί Του. Μέ σένα δέν θέλω νά ἔχω ἄλλο πάρε‐δῶσε! Τελεία καί παύλα!...


Καί τό συμπέρασμα ποῖο;


• Μεγάλο λάθος νά προσπαθεῖ ἄνθρωπος νά λύσει τά πνευματικά του προβλήματα μόνος του. Γιατί ἀκόμη καί ἅγιοι ἄνθρωποι, μερικές φορές πελαγώνουν.


• Ἡ χειρότερη ἁμαρτία εἶναι νά ὑποτιμάει ὁ ἄνθρωπος τήν πίστη στόν Χριστό καί νά θεωρεῖ μερικά ἀνθρώπινα προβλήματα τόσο οὐσιαστιά, ὥστε νά ὑποτιμάει ἐξ αἰτίας τους τήν πίστη.


• Οἱ εἰκόνες δέν εἶναι οὔτε φωτογραφίες οὔτε κάδρα! Ἔχουν σχέση μέ τήν πίστη.


πηγη

Κυριακή 14 Αυγούστου 2011

Η Κοίμηση της Θεοτόκου – Μετάβαση προς την Ζωή

Η Κοίμηση της Θεοτόκου. Τοιχογραφία καθολικού Ι.Μ. Βατοπαιδίου (1312).

Η Κοίμηση της Θεοτόκου. Τοιχογραφία καθολικού Ι.Μ. Βατοπαιδίου (1312).

του Καθηγουμένου της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Αρχιμ. Εφραίμ

Κάθε φορά που εορτάζουμε την Κοίμηση της Θεοτόκου είναι σαν να έχουμε Πάσχα· το Πάσχα του καλοκαιριού. Πάσχα μάς ετοιμάζει η Κυρία Θεοτόκος. Διάβαση ένδοξη «εκ του θανάτου εις την ζωήν». Δεύτερο Πάσχα, άγιο, άμωμο, ζωοποιό για το ανθρώπινο γένος, γιατί πράγματι σήμερα «νενίκηνται της φύσεως οι όροι».

«Πώς η πηγή της ζωής πηγαίνει προς την ζωή περνώντας από τον θάνατο!», αναφωνεί ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Ο θάνατος της «ζωαρχικής Μητρός» του Κυρίου υπερβαίνει την έννοια του θανάτου, ώστε δεν ονομάζεται κάν θάνατος, αλλά «κοίμησις» και «θεία μετάστασις» και εκδημία ή ενδημία προς τον Κύριο. Και αν ακόμη λεχθεί θάνατος, όμως είναι θάνατος ζωηφόρος, αφού μεταβιβάζει σε ουράνια και αθάνατη ζωή.

Η μετάσταση της Θεοτόκου ως ένα γεγονός αναμφισβήτητο, που διασώθηκε από την ιερά Παράδοση, έχει ενσωματωθεί στην διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας και δεν έχει σχέση με τις ευσεβιστικές δοξασίες των Δυτικών περί ασπόρου συλλήψεως και άνευ θανάτου ζωής της Θεοτόκου.

Η Παρθένος ήταν εκείνο το ιδιαίτερο δημιούργημα του Θεού που υπερέβη όλους τους ανθρώπους και αγγέλους. Αυτή μόνη από τους ανθρώπους έζησε βίο πανάμωμο, και το ακατάληπτο για όλα τα λογικά όντα, κατέστη Μητέρα του Θεού. Επειδή δεν είχε ποτέ αμαρτήσει, δεν υποχώρησε σε κάποιο φιλήδονο λογισμό δικαίως και δεν έζησε επί της γής με οδύνες της σαρκός, με ασθένειες. Αν και είχε σώμα ζωαρχικό εν τούτοις ως άνθρωπος υπέρχεται στην ασθένεια του θανάτου και πεθαίνει. Χωρίς όμως να χωρισθεί η ψυχή και το σώμα Της από τον Θεό· λύνεται προσωρινά ο σύνδεσμος που τα ενώνει μεταξύ τους, όπως είχε γίνει και με τον Χριστό. Μετά τον θάνατο η ψυχή Της ενώνεται αμέσως με τον Χριστό. Διότι ο Κύριος κατά την ώρα της Κοιμήσεως της Μητέρας Του συνοδευόμενος από τα υπερκόσμια τάγματα των αγγέλων και αγίων παίρνει την ιερά ψυχή Της όχι απλώς στον ουρανό, αλλά «έως αυτού του βασιλικού θρόνου Του, εις τα επουράνια Άγια των Αγίων», όπως αναφέρει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Ενώ το ζωαρχικό και θεοδόχο σώμα της Παναγίας μετά από τρεις ημέρες μετατίθεται στους υπερουρανίους χώρους, άφθαρτο, προς τον Μονογενή και αγαπημένο Υιό Της. Δηλαδή μπορούμε να μιλήσουμε και για εν σώματι ανάσταση της Θεοτόκου. Ανάσταση όμως που δεν ενεργήθηκε από την ίδια, αλλά από τον Υιό και Θεό Της.

Koimisi Theotokou 15cent

Η Κοίμηση της Θεοτόκου. Φορητή εικόνα Ι.Μ. Βατοπαιδίου, 15ος αι.

Μάρτυρας αυτής της αναστάσεως-μεταστάσεως της Θεοτόκου είναι ο απόστολος Θωμάς, ο οποίος δεν παρευρισκόταν στην οσία ταφή Της, αλλά ερχόμενος καθυστερημένος ως συνήθως, μετά από τρεις ημέρες, και μετά από παράκλησή του ανοίγουν οι υπόλοιποι απόστολοι τον τάφο και δεν βρίσκουν το θεοδόξαστο εκείνο σώμα. Βλέπουν όμως την Θεοτόκο να ανεβαίνει στους ουρανούς και να παραδίδει στον απόστολο Θωμά την Τιμία και Αγία Της Ζώνη ως τεκμήριο της μεταστάσεώς Της, κάτι αντίστοιχο που είχε γίνει και με την ψηλάφηση του Κυρίου από τον ίδιο απόστολο.

Το σώμα της Παναγίας –όπως και το σώμα του Υιού Της– δεν υπέστη διαφθορά στον τάφο, δηλαδή δεν αλλοιώθηκε, δεν διαλύθηκε από τα υλικά στοιχεία που το συνέθεταν. Εξάλλου μετά την ανάσταση του Χριστού τα σώματα πολλών αγίων Του δεν διαφθείρονται και γίνονται μερικώς άφθαρτα λείψανα· πόσο μάλλον ήταν λογικό να μην φθαρεί και το «θεοδόχον σκήνωμα» της Μητέρας του Θεού.

Ο άγιος Ανδρέας Κρήτης λέγει ότι το αδιάφθορο της παρθενίας της Θεοτόκου κατά την γέννηση του Χριστού έχει ως φυσικό επακόλουθο και την μή διαφθορά του σώματός Της κατά την ώρα του θανάτου. «Ο τόκος διέφυγε την φθορά και ο τάφος δεν δέχτηκε την διαφθορά».

Η Παναγία Θεοτόκος μετά την κοίμησή Της καθίσταται η Μητέρα της νέας κτίσεως, της Εκκλησίας του Χριστού. Επειδή Αυτή είχε την κεντρική θέση στην οικονομία της σωτηρίας, αφού από Αυτήν σαρκώθηκε ο Κύριος που είναι η κεφαλή της Εκκλησίας, έχει τώρα στην επουράνιο Εκκλησία όλο το πλήρωμα της Χάριτος και δόξας και παρρησίας. Έγινε η ευεργέτιδα πάσης της φύσεως και κτίσεως, γι’ αυτό προσκυνείται από όλη την κτίση ως Κυρία και Δέσποινα και Βασίλισσα και Θεομήτορα.

Διά της Θεοτόκου και εξαιτίας Αυτής η ιστορία όλου του κόσμου εισήλθε σε νέα τροχιά, ασύγκριτα μεγαλειωδέστερη και ανώτερη απ’ ό,τι υπήρχε πριν από Αυτήν. Δεν μπορούσε και ούτε μπορεί κάποιο δημιούργημα να γίνει τελειότερο από Αυτήν, ούτε η ίδια μπορούσε να γίνει τελειότερη απ’ ό,τι είναι. Αλλά και σύμφωνα με τους Πατέρες τρία πράγματα δεν μπορούσε να κάνει τελειότερα ο παντοδύναμος Θεός. Την σάρκωση του Θεού Λόγου, την Παρθένο Θεοτόκο και την μακαριότητα που θα απολαμβάνουν οι σεσωσμένοι.

Η Παναγία μετά την ανάσταση του Χριστού ήταν το στήριγμα των αποστόλων και της νεοϊδρυθείσης Εκκλησίας του Χριστού. Αυτή δίδασκε τους νέους χριστιανούς, τους καθοδηγούσε, τους παρηγορούσε στις θλίψεις τους. Στον κατά πλάτος βίο Της διαβάζουμε ότι ο αρχάγγελος Γαβριήλ τρεις ημέρες πριν από την κοίμησή Της, την επισκέπτεται όπως και στον Ευαγγελισμό, και της αναγγέλει την ένδοξη μετάστασή Της από τον θάνατο στην ζωή. Κατόπιν το Άγιο Πνεύμα με τρόπο θαυματουργικό συγκέντρωσε όλους τους αποστόλους στην Γεθσημανή, στον οίκο της Θεοτόκου, για να παραστούν στην οσία ταφή Της και να πάρουν την ευλογία Της. Αφού εγκωμίασαν την υπερύμνητο Μητέρα του Θεού την παρακαλούσαν να τους πεί κάποια τελευταία διδαχή Της ως παρακαταθήκη. Τότε η Θεοτόκος τους λέγει μία παραβολή, στην οποία ο κόσμος τούτος παρομοιάζεται με μία εμποροπανήγυρη και όποιος κάνει την καλή εμπορία, όποιος δηλαδή κάνει την καλύτερη αγορά αυτός είναι και ο πιο κερδισμένος. Και στην συνέχεια τους εξηγεί ότι έτσι είναι και στα πνευματικά. Όποιος τηρήσει με μεγαλύτερο ζήλο και ακρίβεια τις εντολές του Χριστού, αυτός θα πετύχει το μεγαλύτερο κέρδος, θα δοξασθεί περισσότερο στην βασιλεία των ουρανών. Και τους προτρέπει να επιμένουν στον «καλόν αγώνα».

«Απόστολοι εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε Γεθσημανή τω χωρίω…». Λεπτομέρειες από την φορητή εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

«Απόστολοι εκ περάτων συναθροισθέντες ενθάδε Γεθσημανή τω χωρίω…». Λεπτομέρειες από την φορητή εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Πράγματι πόσο ευαρεστείται η Παναγία μας όταν βλέπει ότι αγωνιζόμαστε για την σωτηρία μας! Πόσο αναπαύεται! Και η ίδια όμως πόσο αγωνίστηκε επί της γής με αφανή τρόπο –ενώ ως αναμάρτητη δεν όφειλε να το κάνει– το έκανε όμως για να μας αφήσει παράδειγμα τελείας ασκήσεως. Στην Γεθσημανή εκεί που έμενε, μετά την κοίμησή Της, βρήκαν στις πλάκες όπου έκανε μετάνοιες να έχουν σχηματισθεί βαθουλώματα, λακκούβες από την πολλή χρήση και τριβή.

Ας μιμηθούμε και εμείς την άμεση υπακοή Της, την προσφιλή Της ταπείνωση, την μυστική εσωτερική Της πνευματική εργασία, την πυριφλεγή προσευχή Της, την συνεχή νήψη που ασκούσε, τον θείο έρωτά Της, τον πνευματικό πόνο που ως ρομφαία ένιωσε κάτω από τον Σταυρό του Υιού Της.

Σε όσους αγωνίζονται Αυτή γίνεται «υπέρμαχος σύμμαχος», ασχέτως αν πριν ζούσαν ασώτως. Ας θυμηθούμε ότι και για την οσία Μαρία την Αιγυπτία η Θεοτόκος έγινε η «Εγγυήτρια» για την μετάνοιά της. Και αφού η οσία Μαρία αναχώρησε στην έρημο, όπου εκεί αγωνιζόταν με απαράκλητο τρόπο, η ίδια η Παναγία την παρηγορούσε με τις θείες εμφανίσεις Της.

Η Θεοτόκος ως κουροτρόφος των μοναχών είναι και η χορηγός των θείων χαρίτων για τους μοναχούς και ιδιαίτερα για τους Αγιορείτες. Αυτή έδωσε το χάρισμα της νοεράς προσευχής στον άγιο Μάξιμο τον Καυσοκαλύβη, τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, τον άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, αλλά και στον μακάριο Γέροντα Ιωσήφ τον Ησυχαστή, ο οποίος συνδέεται άμεσα με την συνοδία μας. Και κατά ένα λόγο περισσότερο η σημερινή ημέρα έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς τα πνευματικά εγγόνια του Γέροντος Ιωσήφ του Ησυχαστού, αφού σαν σήμερα, μετά την θεία Λειτουργία, κοιμήθηκε με οσιακό θάνατο το 1959. Αυτός που τόσο αγάπησε την Παναγία μας –τήν γλυκιά του Μανούλα καθώς την αποκαλούσε– ενώ πάμπολλες αντιλήψεις, θείες εμφανίσεις και χαρίσματα έλαβε από Αυτήν. Και πράγματι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τους οσίους Αθωνίτες Πατέρες ήταν η Θεοτοκοφιλία τους. Και στο άκουσμα του ονόματός Της δεν μπορούσαν να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους, τα προερχόμενα από τον πάναγνο μητροπαρθενικό έρωτα. Μόνο που ακούγεται το όνομά Της η φιλόθεος ψυχή κινείται σε θαυμασμό, σε ευχαριστία και ευγνωμοσύνη. Έτσι και η μνήμη και μόνο της Θεοτόκου, δηλαδή η διανοητική ενασχόληση με το πρόσωπο της Παναγίας, αγιάζει αυτόν που την χρησιμοποιεί. Έλεγε ο μακαριστός π. Αθανάσιος ο Ιβηρίτης ότι η αγάπη προς την Θεοτόκο σώζει τον άνθρωπο και ας μην έχει έργα.

Ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να αξιοποιήσει την μεσιτεία της Θεοτόκου, η οποία είναι σωστική। Σε κάθε θλίψη και πρόβλημά του να μην ξεχνά ότι υπάρχει «η των θλιβομένων βοηθός, η προστάτις, η αντιλήπτωρ, η παραμυθία των ολιγοψυχούντων» στην οποία μπορεί να προστρέχει και να βρίσκει παρηγορία, άμεση λύση και απάντηση. Ευχόμεθα η Κυρία Θεοτόκος, η οποία «μετέστη προς την Ζωήν», να δίδει πάντοτε την ευλογία Της σε όλους μας ώστε να περάσουμε την παρούσα ζωή όσο το δυνατόν αβλαβή και ακίνδυνο από τις πλάνες και μεθοδείες του πονηρού και να μάς αξιώσει της επουρανίου βασιλείας του Υιού Της. Αμήν.

πηγή

Πέμπτη 11 Αυγούστου 2011

συγκοινωνούντα...

πριν σκύψει
κι αμπουμπήσει τα χέρια της στον τοίχο
ψιθύρισε κάτι
ήταν ένα "λίγο" ένα "τώρα"
και μερικα ακατάληπτα
στη ραχοκοκαλλια της
καυτες πέτρες χόρευαν καντρίλιες
μαλλια λυτα
κι ο τοίχος
δαρμένος απ τον ήλιο
έκαιγε τις παλάμες της
οι τένοντες των αστραγάλων της
σε ένταση
η πλάτη της γυμνη
ανεβοκατέβαινε
στο ρυθμο μιας βιαστικης αναπνοης
στην τόση ζέστη
ακούμπησε το μάγουλό της στον τοίχο
έκλεισε τα μάτια
ήταν σαν να κατάπιε ξαφνικα
μια μεγάλη γουλια καυτο ρακόμελο
σαν οινόπνευμα η έκσταση
έφτασε και χτύπησε ως τα μηνίγγια της
δεν ήταν που τον περίμενε
ούτε που το ήθελε έτσι
η διαδρομη για το ζεστο τοίχο
είχε στοιχειώσει
και τώρα
η εκπλήρωση
απέδιδε τις σπονδες της....



ήταν σαν σεκανς από όνειρο
πάντα θαύμαζε το πως χειριζόταν το κορμι της
τις σάρκινες γραμμές του
τις μικρες λεπτομέρειες
στους ώμους
στις κλειδώσεις των χεριών
στην υφη των μαλλιών της
στα χορευτικα λυγίσματα
στους φθόγγους
και τα συρτα σύμφωνα
η ζέστη συνηγορούσε
δεν άφηνε πολλα περιθώρια
ούτε εμπόδια
ακούμπησε τις παλάμες του στα χέρια της
τ' ακροδάχτυλά του
ακουμπούσαν τον τοίχο
ανάμεσα απ τα δικά της
κι ο τοίχος έκαιγε
δεν άκουσε
κράτησε την αναπνοη του
σε μια κατάδυση μυθικη
κι έπειτα
το ρεύμα τον χτύπησε
σαν θεϊκος απινιδωτης
στο υπογάστριο
μέσα της ένιωσε δυο θάλασσες
να παλεύουν για το ποια θα επικρατήσει
δεν τον ένοιαζε
ας κάνει καλα ο Ποσειδώνας
αυτο το ταξίδι
το ταγμένο
ξεκινούσε...






Ενυδρείον

Παρασκευή 5 Αυγούστου 2011

Πανηγύρια στο Αιγαίο


Από την περιπέτεια του διαδικτύου στη σιγουράντζα της συμβατικής έκδοσης. Καλορίζικο και καλοτάξιδο.

Συμπληρώθηκαν τρία χρόνια από τότε που η ανυπομονησία μου, να μοιράζομαι τις χαρές μου και τις εμπειρίες μου από τα πανηγύρια του Αιγαίου, πολύ πριν την έκδοση του βιβλίου, με ώθησε να χρησιμοποιήσω τις νέες τεχνολογίες επικοινωνίας –στην αρχή με τα δεκανίκια φίλων ή συνεργατών που τους φορτώθηκα ασφυκτικά και κείνοι με τη σειρά τους με γιατροπόρευσαν τεχνολογικά, όπως ο νονός μου στο bloging Δημήτρης Ρουσουνέλος, ο εκδότης Μανώλης Βελιτζανίδης (Ινδίκτος) της Αθηναικής Ταβέρνας, ο σύντροφος στα ταξίδια Ηλίας Προβόπουλος και στο τέλος η εξαίρετη εικαστικός Δήμητρα Σκανδάλη- και μόλις λίαν προσφάτως, πολύ λίαν, ούτε δέκα μήνες κατάφερα να σταθώ στα πόδια μου μονάχος.

Όλη αυτή η προσπάθεια και τα καταναγκαστικά έργα στους δασκάλους μου, αποσκοπούσαν στο νάρθω σε επαφή με όσους, περάσαμε μαζί ιδιαίτερες στιγμές στα πανηγύρια, να προκαλέσω ένα διάλογο γύρω απ’ αυτά, αλλά και να βρεθώ σ’ επαφή με όσους αγνώστους ερευνητές είχαν σχέση με το θέμα μου και να αντλήσω πληροφορίες.

Οφείλω εδώ να ομολογήσω ότι τη μεγαλύτερη ώθηση για την έρευνά μου, την πήρα, όταν άρχισα να καταγράφω τα πρώτα πανηγύρια. Τις πρώτες μου οργανωμένες επισκέψεις σε πανηγύρια τις ανάρτησα στο blog μου ήδη από το καλοκαίρι του 2008, και ένιωσα πολλή χαρά για τη μεγάλη επισκεψιμότητα που είχε. Τις περισσότερες φορές, στο λήμμα «Πανηγύρια» κάποιου νησιού, το κείμενο που είχα αναρτήσει βρισκόταν πρώτο στη σειρά, γεγονός που με βοήθησε ν’ αντιληφθώ ότι τα πανηγύρια αφορούσαν και άλλους και δεν ήταν μόνο δική μου εμμονή. Σ’ αυτή την εντύπωση συνέβαλαν και τα ανάλογα, ιδιαίτερα ενθαρρυντικά σχόλια των αναγνωστών του διαδικτύου, που μου έδωσαν το απαραίτητο κουράγιο. Σιγά σιγά άρχισαν να εντοπίζονται ορισμένοι ερευνητές και λαογράφοι, και φτιάχτηκε ένα σημαντικό δίκτυο πληροφορητών που με κατηύθυναν προς την εξεύρεση του κατάλληλου αρχειακού και φωτογραφικού υλικού. Πάνω απ’ όλα όμως, με το δίκτυο αυτό διαμορφώθηκαν πολύτιμες ανθρώπινες σχέσεις, και αυτό αρκούσε για ν’ αντλήσω το κουράγιο και τη δύναμη που χρειαζόμουν.

Εκτός των πανηγυριστών, των μουσικών, των κληρικών, των μαγείρων και των λοιπών φίλων των πανηγυριών, είχα την τύχη να γνωρίσω κάποιους σημαντικότατους ερευνητές οι οποίοι παίξαν ένα σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των κεντρικών ιδεών των πανηγυριών όπως και σημαντικούς φωτογράφους που χάρις στις φωτογραφίες τους (αρχειακές ή σύγχρονες) το βιβλίο μου ομόρφηνε ακόμα περισσότερο. Τους ευχαριστώ όλους από την καρδιά μου.

Όταν ήλθε η στιγμή να ευχαριστήσω, ολοκληρώνοντας αυτό το βιβλίο, τους ανθρώπους που μου συμπαραστάθηκαν, με στήριξαν, με καθοδήγησαν, ένιωσα ιδιαίτερα ευνοημένος. «Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας»: πόση αξία έχει αυτή η ρήση του Γιώργου Σεφέρη!

Συνειδητοποιώντας ότι είχαν ξεπεράσει τους εκατό όλοι εκείνοι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βοήθησαν στην πραγματοποίηση αυτού

του έργου, επιβεβαίωσα για άλλη μια φορά πως κάθε προσωπική έκφραση και δημιουργία εξαρτάται από το σύνολο της ανθρώπινης γνώσης και της ανθρώπινης προσφοράς.

Αν κατ’ εξαίρεση πρέπει να αναφερθώ σε δυό-τρεις θα έπρεπε να αναφερθώ στον Σταύρο Σπηλιάκο, τη Μιράντα Τερζοπούλου, τον Μπάμπη Γαβριήλ, τον Δημήτρη Ρουσουνέλο, τον Ηλία Προβόπουλο, την Μαιρίνα Ματθεοπούλου, τον Περικλή Μεράκο και την Λητώ Τσεκούρα.

Σχετικά με το βιβλίο όσοι με παρακολούθησαν όλα αυτά τα χρόνια θα διαπιστωσαν το τρόπο προσέγγισης μου. Μ’ αφορμή το σπουδαιότερο πανηγύρι κάθε τόπου, μετά την καταγραφή των σύγχρονων δρώμενων ακολουθούσε μιά βουτιά στο παρελθόν –είτε μέσω αφηγήσεων των μεγαλύτερων πανηγυριστων είτε μέσω διερεύνησης αρχειακού υλικού- και έτσι σχηματιζόταν μιά ευρύτερη εικόνα των πανηγυριών του τόπου. Το μέρος αυτό, δηλαδή το δεύτερο μέρος του βιβλίου περιλαμβάνει την καταγραφη πανηγυριών απο τριάντα νησιά του Αιγαίου και ειδικά:

από Χίο, Λέσβο, Σάμο, Ικαρία και Σκύρο από το Β.Αιγαίο

απο τη Μύκονο, Τζιά, Κύθνο, Σύρο, Τήνο, Νάξο, Πάρο, Αμοργό, Ίο, Σαντορίνη, Σίκινο, Σίφνο κλπ από τις Κυκλάδες και

από Κάρπαθο, Κάσο, Νίσυρο, Κω, Αστυπαλιά, Ρόδο, Σύμη, Αντικύθηρα και Κρήτη από το Νότιο Αιγαίο.

Στο πρώτο μέρος της έκδοσης, που ξεπερνά τις 70 σελίδες, αποτυπώνονται με αναλυτικό τρόπο τα επιμέρους κοινά στοιχεία των πανηγυριών, αλλά και οι διαφοροποιήσεις τους: η γενικότερη γεωγραφία κάθε περιοχής, η τοποθεσία, ο χώρος οργάνωσης του πανηγυριού καθώς και η διαδικασία μετάβασης προς αυτόν, οι αρχιτεκτονικοί τύποι των εκκλησιών και των μοναστηριών, η προετοιμασία των τοπικών φαγητών, η μουσική, τα όργανα και οι οργανοπαίκτες, οι τοπικοί χοροί και τα τραγούδια, καθώς και οι αντίστοιχοι κώδικες και συμβολισμοί στη διάρκεια του πανηγυριού – δηλαδή η τελετουργία στο σύνολό της.

Το βιβλίο διαστάσεων 28Χ24, 288 σελίδων, με 400 φωτογραφίες και λεζάντες δίγλωσσες καθώς και μία περίληψη των κειμένων στην αγγλική θα κυκλοφορήσει απο τις 15 του Ιούνη στα κεντρικά βιβλιοπωλεία.

Θα θελα να σας αποχαιρετήσω με τον επίλογο του βιβλίου μου, που θεωρώ ότι είναι και το μήνυμα των πανηγυριών στις μέρες μας:

“Παρά τις κοσμοϊστορικές αλλαγές που έχουν συμβεί στις τοπικές κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου τα τελευταία πενήντα χρόνια, αλλαγές που ανέτρεψαν αιώνων ήθη και έθιμα και κυρίως την ουσία της παραδοσιακής κοινότητας, τα πανηγύρια εξακολουθούν ν’αποτελούν τρόπο ζωής για μια σημαντική μερίδα ανθρώπων.

Από τη Σαμοθράκη ως τα Αντικύθηρα και από τη Φολέγανδρο ως τη Σύμη, στα πανηγύρια του Αιγαίου Αρχιπελάγους οι ατελείωτες ώρες εθελοντικής εργασίας για την προετοιμασία του φαγητού και για τις διάφορες τελετουργίες, η ομαδική δουλειά χωρίς υλική ανταμοιβή, το γενναιόδωρο δόσιμο χωρίς μέτρο και υστεροβουλία, το κλίμα αλληλεγγύης και αδελφοσύνης, το κλίμα χαράς και γλεντιού, οι απελευθερωτικές δυνάμεις του χορού και του τραγουδιού γεννούν αυτό το μοναδικό αίσθημα ότι ανήκεις σε μια κοινότητα, στον τόπο σου, στον εαυτό σου.

Ανεξάρτητα από τις ομοιότητες ή τις διαφορές των πανηγυριών από τόπο σε τόπο (θέματα που απασχολούν τις επιστήμες της κοινωνιολογίας, της ανθρωπολογίας, της εθνολογίας, της λαογραφίας, της μουσικολογίας κτλ.), το νόημα και το μήνυμά τους έχουν να μας διδάξουν πολλά. Σ’ αυτούς τους θυλάκουςκοινοτικής ζωής διαβλέπουμε κι εμείς ίσως την απάντηση στον ενιαίο και ολοκληρωτικό παγκόσμιο πολιτισμό που απειλεί να μας ισοπεδώσει…

Στην υποκρισία των σύγχρονων κοινωνικών συναναστροφών και στη φυγή των «εικονικών» ταξιδιών, τα πανηγύρια έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι υπάρχει και η ζωή.

Η ζωή μαζί με τους άλλους”


πηγή