Μπαρίς: Το βιολί της ειρήνης και των τύψεων

Του Γιάννη Γιγουρτσή
Φιλολόγου της Μεγάλης του Γένους Σχολής

Ο Μπαρίς Γιαζγκί γεννήθηκε στο Σιίρτ, μια φτωχή και ορεινή περιοχή στην ΝΑ Τουρκία όπου κυριαρχεί ο κουρδικός πληθυσμός. Δύσκολα τα περνούσαν οι γονείς, κτηνοτρόφοι και οι δύο τους, που έκαναν κάμποσα παιδιά για να έχουν βοήθεια και χέρια στην οικογένεια. Την εποχή που γεννήθηκε ο μικρότερός τους γιος, τα πράγματα ήταν πολύ άσχημα στην περιοχή τους. Μαίνονταν οι συγκρούσεις ανάμεσα στις κυβερνητικές δυνάμεις και τους αυτονομιστές, ενώ ο τρόμος και ο θάνατος ήταν κομμάτι της καθημερινότητας. Έτσι ο πατέρας του τού έδωσε το όνομα αυτού που ευχόταν πιο πολύ για την οικογένειά του: Μπαρίς στα τουρκικά σημαίνει ειρήνη Ειρηνική ήταν η ψυχή του μικρού Μπαρίς που γρήγορα έδειξε την ευαισθησία του, το ταλέντο του στην μουσική και ειδικότερα την κλίση του στο βιολί. Ξεκίνησε να μαθαίνει μόνος του μουσική, μέχρι που κάποιος δάσκαλος που διέκρινε το ταλέντο του, τού έδωσε κάποια μαθήματα στο σχολείο. 

Ένας θείος του πάλι, αδελφός της μάνας του, που έπαιζε βιολί στους γάμους - διάσημοι οι κούρδικοι γάμοι, κρατάνε τρεις μέρες και οι καλεσμένοι χορεύουν ακατάπαυστα. Σε εκείνο το βιολί λοιπόν έμαθε να κινεί το δοξάρι ο μικρός Μπαρίς. Όταν έφτανε στο Λύκειο, οι γονείς έστειλαν το στερνοπούλι τους στην Πόλη, να τελειώσει το σχολείο εκεί, μένοντας κοντά στον μεγάλο του αδελφό, τον Φατίχ, που ζούσε εκεί Ήταν και αυτός μουσικός,το μουσικό ταλέντο μάλλον κληρονομιά από τη μάνα που είχε και εκείνη υπέροχη φωνή, δεν έλειπε από την οικογένεια. Κλαρίνο έπαιζε ο Φατίχ. Δούλευε σε πανηγύρια και γάμους συμπατριωτών του. Καμιά φορά έπαιζε και σε κανένα μαγαζί , σε κάποιο από τα πολλά "Türkü evi" μαγαζιά που παίζουν τους σκοπούς της Ανατολίας, τούρκικα τραγούδια μα και πολλά κούρδικα. 

Εκεί στους παράδρομους του Ταξίμ είναι όλα αυτά και τον φώναζε πού και που κάποιος έμπειρος ουστάς να βοηθήσει. Ταλέντο είχε και ο Φατίχ μα δεν μπόρεσε να ξεπεράσει τον εαυτό του. Έβλεπε όμως στον μικρό αδελφό την δική του συνέχεια και τον χαιρόταν. 

«Ας έρθει εδώ» είπε στους γονείς, ο Φατίχ για τον Μπαρίς. «Ο μικρός έχει ταλέντο, εγώ δουλειές έχω, θα τελειώσει το σχολείο, θα δουλεύει και μαζί μου, θα βγάζει το μεροκάματο». Έτσι και έγινε. 

Ο Ειρηναίος, έτσι θα λέγανε ίσως τον Μπαρίς αν ήταν Έλληνας, ενθουσιάστηκε. Ο μεγάλος του αδελφός, ο άμπης του, πάνω από δέκα χρόνια τον περνούσε, του στάθηκε σαν πατέρας, τον βοήθησε να σταθεί στα πόδια του. Τον έπαιρνε μαζί για να παίζει στους γάμους και κάποτε σε κάποια μαγαζιά που έπαιζε και εκείνος. Στην αρχή τον έβαζε να παίζει το μπεντίρ ή την ταραμπούκα, βιολί δεν είχε δικό μου ο Μπαρίς, εκείνου όμως η ψυχή χτυπούσε αλλού. Μόλις έβρισκε την ευκαιρία δανειζόταν το βιολί κάποιου μουσικού από την ορχήστρα και έπαιζε. Με τα πρώτα χρήματα που έβγαλε αγόρασε ένα βιολί, ό,τι καλύτερο μπορούσε να βρει με το κομπόδεμά του. Χρεώθηκε και ένα ποσό σημαντικό για εκείνον, δανείστηκε μα τα κατάφερε τελικά να το αγοράσει. Η χαρά του ήταν απερίγραπτη όταν το πήρε στα χέρια του. Ο μαγαζάτορας, ένας έμπειρος οργανοποιός και έμπορος μουσικών οργάνων εκεί στην Γκαλίπ Ννεντέ, στον Γαλατά, κατάλαβε το πάθος του μικρού και του διάλεξε ένα καλό βιολί και του έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε στην τιμή. Πετούσε ο μικρός. Σταμάτησε στη μέση του Γιουκσέκ Καλντερίμ, καθώς κατέβαινε για το Καράκιοϊ να πάρει το τραμ, και άρχισε να παίζει Δεν άντεχε να περιμένει να φτάσει στο σπίτι Ο αδελφός του πάλι τον μάλωσε που ξόδεψε όλα του τα λεφτά και που χρεώθηκε κιόλας, μα κατά βάθος τον καμάρωνε για το πάθος και το ταλέντο του. Ο μικρός έκανε ήδη όσα και ο ίδιος θα ήθελε να κάνει μα δεν τόλμησε. Ο Μπαρίς βρήκε και έναν δάσκαλο και ξεκίνησε μαθήματα. Του μάθαινε παραδοσιακό βιολί ο χότζας, τα οθωμανικά και ανατολίτικα μακάμια, αλλά το βράδυ στο διαδίκτυο άκουγε στα ραδιόφωνα και τα μουσικά κανάλια τους μεγάλους ερμηνευτές της δυτικής μουσικής και τον έπιανε το ξημέρωμα... Θαύμασε τον Γεχούντι Μενουχίν και τον Νταβίντ Όϊστραχ, τον εντυπωσίασε ο Αντρέ Ριέ, γοητεύτηκε από την όμορφη Βανέσα Μέι. 

Ήξερε πως αυτή είναι η μουσική που ήθελε να γνωρίσει και να κατακτήσει. Ένας υπέροχος νέος κόσμος που τον μεθούσε. 

Το καλοκαίρι που πέρασε τον κάλεσε ένας άλλος αδελφός του; στο Βέλγιο. Στην Αμβέρσα ζούσε εκείνος μετανάστης. Ξεκίνησε εργάτης σε εργοστάσιο σοκολάτας, μα είχε ανοίξει ένα δικό του μαγαζάκι τώρα, ένα ζαχαροπλαστείο που πουλούσε μαζί με τις σοκολάτες μπακλαβάδες και μουχαλέμπια στους πολυάριθμους Τούρκους, Κούρδους και Άραβες πελάτες της γειτονιάς. «Έλα να δεις εδώ τι γίνεται» του είπε, «Ίσως βρεις δουλειά, ίσως μπορέσεις να μείνεις» Ο Φατίχ είχε μιλήσει με στον αδερφό του στο Βέλγιο για το ταλέντο του μικρού και αποφάσισαν να συνεργαστούν για να τον βοηθήσουν. 

Η βίζα του ήταν μόνο για δύο μήνες, τόσο μπορούσε να πάρει σαν σπουδαστής της γλώσσας. Με άλλη ιδιότητα δεν μπορούσε να πάει στο Βέλγιο. Μα εκείνοι οι δύο μήνες του άλλαξαν τη ζωή. Πήγε σε συναυλίες, σε κονσέρτα, άκουσε ζωντανά την δυτική μουσική που ως τότε άκουγε μόνο από το ίντερνετ. Ζήτησε να μάθει πώς μπορεί να τη σπουδάσει. Πήγε στο καλύτερο ωδείο και του είπαν να κάνει πρώτα από όλα μια δοκιμαστική παρουσίαση . «Κάνετε αίτηση» του είπαν, «στείλτε μας ένα βιογραφικό και κάποιο δείγμα της δουλείας σας βιντεοσκοπημένο ή ηχογραφημένο και θα σας απαντήσουμε, κλείνοντας σας ραντεβού». 

«Δεν προλαβαίνω» τους είπε. 

«Φεύγω σε μία εβδομάδα και δεν ξέρω πότε θα έρθω πάλι... Θέλω να με ακούσετε. Μόνο για 10 λεπτά, δώστε μου μόνο 10 λεπτά.» 

«Δεν γίνεται του είπαν» κύριε. «Υπάρχει μια διαδικασία.» επανέλαβε ψυχρά η ψηλόλιγνη γραμματέας του κονσερβατουάρ με τα καστανά καρέ μαλλιά το λευκό δέρμα και τα μικρά καστανά μάτια. 

Αντί για άλλη απάντηση ο Μπαρίς έβγαλε το βιολί του και άρχισε να παίζει εκείνη τη στιγμή μπροστά στα μάτια όλων το Πρώτο Καπρίτσιο για βιολί του Παγκανίνι, έργο πολύ απαιτητικό δεξιοτεχνικά που το είχε μάθει μόνος του κατεβάζοντας την παρτιτούρα από το διαδίκτυο. Δυο μέρες αργότερα στεκόταν μπροστά σε μια επιτροπή από καθηγητές που άκουγαν τον σγουρομάλλη φέρελπι νέο από την Ανατολία να τους ξεδιπλώνει το ταλέντο και τις μουσικές του δεξιότητες. 

«Σας δεχτήκαμε κατ’ εξαίρεσιν» του είπαν. 

«Μας άρεσε αυτό που ακούσαμε και θα σας πάρουμε να φοιτήσετε εδώ στο ωδείο μας ως εξαιρετικό ταλέντο. Κανονίστε τα διαδικαστικά και σας περιμένουμε από το εαρινό εξάμηνο, γιατί οι θέσεις για το χειμώνα έχουν κλείσει».

Γύρισε ενθουσιασμένος στην Πόλη και άρχισε να ετοιμάζεται για το μεγάλο ταξίδι. Πετούσε. Στο μεταξύ δούλευε σαν τρελός για να μαζέψει ένα κομπόδεμα. Η χώρα ζούσε στον πυρετό που ακολούθησε το πραξικόπημα του καλοκαιριού και ετοιμαζόταν για το δημοψήφισμα του Απριλίου, μα ο Μπαρίς δεν νοιαζόταν για αυτά. Έβλεπε μπροστά του μόνο έναν δρόμο. Αυτόν της μουσικής που περνούσε μέσα από τις σπουδές στο κονσερβατουάρ της Αμβέρσας. «Και αυτό θα είναι μόνο η αρχή», σκεφτόταν. «Πόσοι δρόμοι ανοίγουν μετά» Ήξερε καλά πως αυτός και όχι άλλος είναι ο δρόμος του και τον ονειρευόταν λαμπρό και γεμάτο μουσική. 

Όταν γύρω στα τέλη της χρονιάς πήγε να ζητήσει βίζα για το Βέλγιο έφαγε την πρώτη ψυχρολουσία. «Δεν δίνουμε βίζα για μουσικές σπουδές στο ωδείο» του είπαν. «Δεν έχετε τα τυπικά προσόντα για να εγγραφείτε. Δεν μπορείτε να κάνετε ανώτερες μουσικές σπουδές, χωρίς κάποιο πτυχίο και τις άλλες τυπικές προϋποθέσεις που ο νόμος απαιτεί». 

«Μα στο κονσερβατουάρ με δέχτηκαν ως εξαιρετικό ταλέντο». 

«Ναι το βλέπουμε. Αυτοί κάνουν την δουλειά τους και εμείς την δική μας. Οι τυπικές προϋποθέσεις δεν ισχύουν για εσάς. Αν ήσασταν πολίτης της ΕΕ θα ήταν αλλιώς». 

Πήγε και ξαναπήγε, αλλά μάταια. 

«Δώστε μου τουλάχιστον βίζα 2-3 μηνών για γλώσσα». 

«Ούτε και αυτό μπορούμε. Δεν κάνατε καλή χρήση την προηγούμενη φορά που βρεθήκατε στο Βέλγιο. Πήρατε για γλώσσα και δεν φοιτήσατε τελικά, δεν έχετε να μας δείξετε αποδεικτικό». 

«Λυπάμαι πολύ» είπε στο τέλος κοφτά η υπάλληλος. «Απλά δεν γίνεται».  

Ένιωσε να χάνεται η γη κάτω από τα πόδια του. Η Αμβέρσα, το κονσερβατουάρ που τον περίμενε, οι μουσικές σπουδές, τα όνειρα για την καριέρα, όλα φάνηκε να εξανεμίζονται με μιας. 

«Πως δε γίνεται, όλα γίνονται» σκέφτηκε σε μια στιγμή. «Εγώ θα πάω στο Βέλγιο. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα πάω.» και ξεκίνησε να καταστρώνει το σχέδιό του. 

Στα μέσα του Απρίλη, αμέσως μετά το Πάσχα οι ελληνικές λιμενικές αρχές και η FRONTEX εντόπισαν το ναυάγιο μιας μεγάλης βάρκας γεμάτης με πρόσφυγες και μετανάστες ανοιχτά της Μυτιλήνης. Ο καιρός ήταν καλός και η θάλασσα γαλήνια. Η βάρκα ωστόσο βούλιαξε για άγνωστο λόγο. Ίσως ήταν παραφορτωμένη με κόσμο ίσως να μετακινήθηκαν οι επιβάτες μέσα της. Μετά ο πανικός, πολλοί δεν ήξεραν κολύμπι,,τα βαριά ρούχα....Τα σωστικά συνεργεία έσωσαν κάμποσους επιβάτες. Ανάμεσά τους και μια έγκυος γυναίκα. Περισυνέλεξαν όμως και 16 νεκρούς. Πρόσφυγες από την Συρία και το Ιράκ, Αφγανοί, Πακιστανοί. 

Ανάμεσά τους εντοπίστηκε και ένας νέος άντρας που γρήγορα αναγνωρίστηκε ως πολίτης της Τουρκίας. Είχε άλλωστε πάνω την ταυτότητά του. "Μπαρίς Γιαζγκί, ετών 22, υπηκοότητα τουρκική," έγραφε η αναφορά των αρχών. Στο χέρι του βρέθηκε περασμένη μια θηλιά από σκοινί. Στην άλλη άκρη του σκοινιού ήταν δεμένο ένα βιολί. 

«Εγώ θα πάω στο Βέλγιο, Φατίχ άμπη» είπε στον αδερφό του πριν τρεις μέρες που τον αποχαιρέτησε και άφησε το σπίτι τους στην Πόλη. «Καλά πὠς θα πας, τι σκέφτεσαι. Αφού δεν σου δίνουν βίζα Πρόσεξε» «Μη σε νοιάζει, άμπη», συνέχισε ο μικρός «Εγώ θα πάω και θα σπουδάσω βιολί, και μετά θα πάρω και εσένα εκεί, να σε ακούσουν και εσένα και να δουν τι σπουδαίος μουσικός είσαι. Θα πάρω και εσένα εκεί, ακούς. Εδώ δεν έχουμε ζωή πια.» 

Ο Φατίχ αποχαιρέτησε τον μικρό με δάκρυα στα μάτια. 

«Ποιος είναι ο άμπης και ποιος ο μικρός αδελφός, τελικά ανάμεσά μας,», σκεφτόταν καθώς τον φιλούσε στο μέτωπο «Καλή αντάμωση, αδελφέ μου, ο Θεός μαζί σου». 

Αυτή είναι η ιστορία του Μπαρίς, ενός νέου βιολιστή από την Ανατολή που ήθελε να κατακτήσει τον κόσμο. Ή αυτή θα μπορούσε να είναι. Μικρή σημασία έχει. 

Συνοψίζω την είδηση παρατακτικά: 

Ο Μπαρίς Γιαζγκί ήταν ένας νέος από το Σίιρτ που αγαπούσε το βιολί. 

Ο Μπαρίς πνίγηκε στα γαλήνια νερά του Αιγαίου στην προσπάθειά του να περάσει στην Ελλάδα παράνομα. 

Ο Μπαρίς είχε σκοπό να πάει στο Βέλγιο για να συνεχίσει τις σπουδές του στην μουσική και στο βιολί. Αποφάσισε να μπει παράνομα στην ΕΕ καθώς δεν μπόρεσε να πάρει βίζα από τις βελγικές αρχές. 

Ο Μπαρίς ήταν μόλις 22 χρονών. Όταν τον ανέσυραν από τα παγωμένα νερά βρήκαν να έχει δεμένο στο χέρι του το βιολί του. 

Ο Μπαρίς πέρασε στο θάνατο έχοντας στην αγκαλιά του ό,τι αγάπησε περισσότερο στην σύντομη ζωή του. 

Ο Μπαρίς που το όνομά του σημαίνει Ειρήνη, είναι μία ακόμα τύψη του δικού μας πολιτισμού.

Εύχομαι να γίνει ένα αστέρι στον ουρανό, έτσι όπως έζησε στην γη, για να φωτίζει και τους δικούς μας σκοτεινούς ορίζοντες 

Καλό ταξίδι Μπαρίς. Ας πλουτίζεις τώρα με το γλυκόηχο βιολί σου την ορχήστρα του παραδείσου. 

Η είδηση από την τουρκική Τζουμχουριέτ.