VINCIT OMNIA VERITAS: Ο ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΟΝΤΙΚΑΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΥΜΝΩΔΩΝ…

 

 

Γράφει ο Ν.Δαπέργολας 

Καθώς συνεχίζονται οἱ ἐκτεταμένες καί φορτωμένες μέ ἀπίστευτες ὑπερβολές (καί μέ ἀκόμη μεγαλύτερες ἀνακρίβειες) ὑμνωδίες ἀπό διάφορους νεωτεριστές «θεολόγους», «προοδευτικούς» ἀθέους, Φαναριῶτες καί Ἑλλαδικούς οἰκουμενιστές καί πλεῖστα συστημικά ΜΜΕ γιά τόν ἀρχιμανδρίτη Βασίλειο Γοντικάκη, πού ἐγκατέλειψε πρό ὀλίγων ἡμερῶν τά ἐγκόσμια, εἶναι ὁλοφάνερα καιρός νά εἰπωθοῦν καί κάποια πράγματα ἀπό τήν...ἀντίθετη πλευρά τῆς Ἱστορίας. Καί αὐτό ὄχι βεβαίως ἀπό ἐμπάθεια ἀπέναντι στόν ἐκλιπόντα, οὔτε ἐπειδή θέλουμε νά ὑποκαταστήσουμε τόν Θεό στήν κρίση Του, ὅπως μέ τήν γνωστή ὑποκριτική ἐλαφρότητα καί ἀκρισία θά σπεύσουν νά ποῦν κάποιοι, ἀλλά πολύ ἁπλᾶ ἀπό χρέος ἀπέναντι στήν ἀλήθεια. Ἐμεῖς εὐχόμαστε εἰλικρινῶς ὁ ἐκδημήσας νά μετανόησε καί ὁ Θεός νά τόν κατατάξει μετά τῶν σωζομένων. Ἄλλο ὅμως αὐτό καί ἄλλο τό καθῆκον πρός τήν ἀλήθεια, γιά τήν ὁποία δέν μπορεῖ νά γίνεται ἀνεκτό νά παραχαράσσεται τόσο προκλητικά. Καί ἡ ἀλήθεια ἀφ’ ἑνός θά προστατεύσει ὅλους ὅσους λόγῳ ἄγνοιας ἤ στρεβλῆς γνώσης ἐπηρεάζονται καί προσφεύγουν στήν μορφή καί τά γραπτά τοῦ ἐκλιπόντος (μέ κίνδυνο πιθανῆς πνευματικῆς βλάβης), ἀφ’ ἑτέρου ὅμως - ὅσο καί ἄν σέ κάποιους μέ κοσμικό φρόνημα φανεῖ παράλογο - θά βοηθήσει πάνω ἀπ’ ὅλα τόν ἴδιο, πού ἡ ψυχή του βρίσκεται αὐτή τή στιγμή στά χέρια τοῦ Θεοῦ καί ἐκ μέρους τῶν ἀνθρώπων ἔχει ἀνάγκη προσευχῆς καί ὄχι ὕμνων. Οἱ ὑμνογραφίες εἶναι ἐπιβαρυντικές καί - εἰδικά ἄν δέν βασίζονται στήν ἀλήθεια - πνευματικά ὀλέθριες. 

 

Χωρίς νά μακρηγορήσουμε λοιπόν ἰδιαίτερα, ἁπλῶς θά ὑπενθυμίσουμε ἐδῶ κάποια ἀδιαμφισβήτητα γεγονότα, πού μιλοῦν ἀπό μόνα τους, σέ πλήρη ἀντίστιξη πρός τίς φαντασιώσεις τῶν ξεσαλωμένων ὑμνογράφων:

Ἐν πρώτοις, θά πρέπει νά τονιστεῖ ὅτι ὁ ἐκλιπών εἶχε δεδομένη πνευματική σύνδεση (ἀναφέρεται ἄλλωστε καί ἀπό τούς ἴδιους τούς ὑμνολογοῦντες ὡς θετικό) μέ τήν κίνηση τῶν λεγομένων Νεορθοδόξων. Τήν κίνηση δηλαδή πού κάποτε θεωρήθηκε ὅτι ἔφερνε ἕνα εἶδος ἀναγέννησης στά ἐκκλησιαστικά καί μοναστικά μας πράγματα, ἀλλά σχετικά σύντομα ἀποδείχθηκε ὅτι στήν πραγματικότητα δέν ἦταν παρά μία ὁμάδα βαθιᾶς πλάνης, πού δηλητηρίασε τό ὀρθόδοξο ποίμνιο μέ νεονικολαϊτικές καί ἄλλες νεοεποχίτικες δοξασίες, ἐνῷ ἐπίσης μέ τόν βαρύγδουπο διανοουμενίστικο καί ἐλευθεριάζοντα μανδύα της ἀντιστρατεύτηκε φανερά τόν γνήσιο ἁγιορείτικο ἡσυχασμό (ὅπως βασικά τόν ἐξέφραζε ὁ Ἅγιος Ἰωσήφ Ἡσυχαστής, ὁ παπα-Τύχων, ἀκολούθως ὁ Ἅγιος Παΐσιος καί τόσοι ἀκόμη παλαιοί ἀσκητές τοῦ Ἄθω) καί ἔπαιξε καθοριστικό ρόλο στήν ραγδαία ἐκκοσμίκευση τοῦ Ὅρους ἀπό τίς ἀρχές περίπου τῆς δεκαετίας τοῦ ’90.

 Σήμερα ἀναρωτιοῦνται ἀκόμη κάποιοι ποῦ ὀφείλεται ἡ διολίσθηση πρός τόν μοναχισμό τῆς βολῆς, τῶν ΕΣΠΑ, τῶν ὑλικῶν ἀνέσεων, τῆς εἰσόδου ἐπιχειρήσεων καί σοῦπερ μάρκετ, τῆς ἀφωνίας (ἤ στήν καλύτερη περίπτωση τῶν «ἤξεις ἀφήξεις» ἀπονευρωμένων ἀνακοινώσεων) πάνω σέ ὅλα τά σοβαρά ζητήματα; Μά ἡ ἀπάντηση εἶναι προφανής. Τό Περιβόλι τῆς Παναγιᾶς μας ἀπό τήν δεκαετία τοῦ ’70 καί ἑξῆς σταδιακά ἄδειασε ἀπό τούς παλαιούς Ἁγίους καί γέμισε ἀπό ἀνθρώπους νεωτερικοῦ πνεύματος, πού ἔπαιξαν καθοριστικό ρόλο στήν ἐξέλιξη τῆς λεγόμενης μεταπατερικῆς δαστρέβλωσης. Φυσικά οὐδείς ἔχει τό δικαίωμα νά προβεῖ σέ ἰσοπεδωτικές ἐκτιμήσεις, γιατί οὔτε οἱ Ἅγιοι ἀσφαλῶς ἐξέλειψαν τελείως, οὔτε (ἄπαγε τῆς βλασφημίας) ὅλοι οἱ νεόφερτοι ἔπεσαν στήν πλάνη. Αὐτό ὅμως πού κάποτε θαυμάζαμε ἐνεοί βλέποντας τήν πλήθυνση καί ἀναδόμηση τῶν μονῶν ὡς ἄνθηση καί ἀναγέννηση τοῦ ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ, ἦταν σέ μεγάλο βαθμό αὐταπάτη. 

Τό Περιβόλι τῆς Παναγιᾶς μας ἔχει σήμερα καί φωτισμένους γέροντες καί πολλούς ἐξαιρετικούς ἀγωνιστές μοναχούς, παράλληλα ὅμως ἔχει καί πολλούς αἱρετικούς καί κακοδόξους καί φυτευτούς καί πράκτορες. Μόνο οἰκουμενιστές καί ἀκατήχητοι δέν μποροῦν νά τό ἀντιληφθοῦν ἀκόμη αὐτό. Οἱ ἴδιοι εἶναι ἐξάλλου πού θεωροῦν πολύ φυσιολογικό καί ἀπολύτως θεμιτό (ἢ καί ἀναγκαῖο) τόν ἄκρατο «ἐκσυγχρονισμό» τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὁπότε οὐκέτι χρείαν ἔχομεν ἄλλων μαρτύρων γιά τό μέγεθος τῆς πλάνης τους.

Ἐννοεῖται βεβαίως ὅτι εἶναι καί ἄδικο καί ἀναληθές νά χρεωθεῖ ἀποκλειστικά στόν Βασίλειο Γοντικάκη ἡ προαναφερθεῖσα καταστροφική ἐξέλιξη, ἀπό τήν ἄλλη ὅμως εἶναι ἀναμφίβολο ὅτι ἡ συμβολή του σέ αὐτήν, καθώς καί στήν παράλληλη οἰκουμενιστική διάβρωση τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ὑπῆρξε μεγάλη. 

Δέν μπορεῖ π.χ. νά ἀγνοηθεῖ ἡ πλήρης δημόσια σιωπή του ἐνάντια στή χαίνουσα γάγγραινα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἡ ξεκάθαρα εὐμενής στάση του ἀπέναντι στήν μιαρή ψευτοσύνοδο τοῦ Κολυμπαρίου, ἡ ἐκ μέρους του ἐπίμονη τάση νά ἀποφεύγει τήν ἀναφορά σέ αἱρετικά ζητήματα (ἀκόμη καί ὅταν ἐρωτᾶτο) προσφεύγοντας στίς γνωστές του βαρύγδουπες (καί λεκτικά ὄντως ἐντυπωσιακές, ἀλλά τετριμμένες ἀπό ἕνα σημεῖο καί ἔπειτα) ἀγαπολογίες, ἀλλά καί ἡ ἄκρως νανουριστική συμπεριφορά του σέ ζητήματα ὅπως ἡ νέα ταυτότητα καί τά ἄλλα ἀποκαλυπτικά σημεῖα τῶν καιρῶν μας (ἐνῷ τήν συζήτηση γιά τό 666 τήν ἀντιμετώπιζε ὡς μορφή προτεστάντικης τρομολαγνείας).

Καί δέν μπορεῖ ἐπίσης νά ἀγνοηθεῖ ὅτι καί τά δύο μοναστήρια πού ὀργάνωσε (καί τά ὁποῖο συνέχιζαν ἕως τώρα νά τελοῦν ὑπό τήν ἄμεση πνευματική ἐπιρροή του), δηλαδή ἡ Σταυρονικήτα καί ἡ Ἰβήρων, ἀνήκουν στήν προμετωπίδα τῶν οἰκουμενιστικῶν μονῶν τοῦ Ἄθω (σέ ἀντίθεση μέ τίς λεγόμενες φιλοθεΐτικες, τῆς πνευματικῆς ἐπιρροῆς δηλαδή τοῦ μακαριστοῦ ἁγιασμένου γέροντα Ἐφραίμ της Ἀριζόνα). Ἀδιαμφισβήτητο γεγονός καί αὐτό, πολλαπλῶς τεκμηριωμένο καί στήν ἀγαστή σχέση τους μέ τό Φανάρι, καί στήν κοινωνία τους μέ τούς σχισματικούς Οὐκρανούς καί σέ πολλά ἄλλα συμβάντα ἐδῶ καί πολλά χρόνια. Θυμίζω μάλιστα ἐδῶ ὅτι ἀκόμη καί τό ἄθλιο ἐκεῖνο γεγονός τῆς ἀπέλασης τοῦ μητροπολίτη Αὐγουστίνου Καντιώτη ἀπό τό Ἅγιο Ὅρος, τόν Σεπτέμβριο τοῦ μακρινοῦ 1990, σέ Ἰβηρίτες μοναχούς ὑποτακτικούς τοῦ Β.Γ. ὀφείλεται. Γιά ὅσους δέν τό γνωρίζουν, ὁ διαπρύσιος λαμπρός ἐκεῖνος ἱεράρχης εἶχε στηλιτεύσει ἀπό ἄμβωνος κατά τήν διάρκεια ἀγρυπνίας στήν μονή Κουτλουμουσίου τά οἰκουμενιστικά ὀλισθήματα τοῦ Φαναρίου, γεγονός πού προκάλεσε τήν ὀργισμένη δημόσια ἀντίδραση καί ἐπιδεικτική ἀποχώρηση τῶν Ἰβηριτῶν. Λίγες ὧρες ἀργότερα ἦρθε ἐντολή ἀπό τόν τότε πολιτικό διοικητή Λούλη νά ἐκδιωχθεῖ ὁ μητροπολίτης χωρίς καμία καθυστέρηση ἀπό τό Ὅρος, ὅπερ καί ἐγένετο κυριολεκτικά ἀξημέρωτα. Χαρακτηριστικό συμβάν του πρός τά ποῦ διολίσθαινε πλέον μεγάλο μέρος τοῦ ἁγιορείτικου μοναχισμοῦ. Καί φυσικά ἀκολούθησαν πολλά ἀκόμη μέσα στίς ἑπόμενες δεκαετίες.

Καθοριστική εἶναι ἐπίσης ἡ συμβολή τῶν δύο μοναστηριῶν σέ ὅλες τίς ἀνακοινώσεις πού βγάζει ἐδῶ καί πολλά χρόνια τό καρυώτικο μαντρί, ἰδίως ἀπό τό Κολυμπάρι καί ἑξῆς, πού ὄζουν οἰκουμενιστικῆς πλάνης καί διάθεσης συμβιβασμοῦ (γιά νά μήν τό θέσουμε ἀλλιῶς) μέ τό πολιτικό καθεστώς σέ θέματα ὅπως π.χ. ἡ ψευτοπανδημία καί τά ἐμβόλια ἤ ἐσχάτως ἡ νέα ταυτότητα καί ὁ προσωπικός ἀριθμός. Κάποιες ἀπό τίς ἀνακοινώσεις μάλιστα θυμίζουν τόσο ἔντονα τό συγγραφικό ὕφος του ἐκδημήσαντος (κάποιοι ἔχουμε τήν ἐμπειρία νά τό ἀναγνωρίζουμε, κατά τόν ἴδιο τρόπο π.χ. πού βγάζουν μάτι τά κείμενα τοῦ Μεσογαίας ἤ τοῦ Ναυπάκτου), πού ἄν δέν ἦταν ἀπό τό ἴδιο τό χέρι του, ἦταν σίγουρα γραμμένες ἀπό πιστούς «μαθητές» του. Τό ἴδιο ἰσχύει καί γιά τήν τελευταία ἁγιορειτική ἀνακοίνωση, πού βγῆκε γιά νά δικαιολογήσει τήν ἀπαράδεκτη θερμή ὑποδοχή τοῦ ἀφορισμένου βδελύγματος πού ὑποδύεται τόν Ἕλληνα πρωθυπουργό. Μία ὑποδοχή στήν ὁποία θυμίζουμε ὅτι οἱ δύο ἐν λόγῳ μονές ἐπίσης πρωτοστάτησαν, ἐνῷ ὁ ἀφορισμένος ἐπισκέφτηκε καί ἰδιαιτέρως τήν μονή Ἰβήρων, ὅπου εἶχε μάλιστα θερμή συνάντηση μέ τόν ἐκλιπόντα. Ἀξίζει νά ἀναφερθεῖ ὅμως καί ἡ ντροπιαστική περσινή στάση τῆς Ἰβήρων τότε πού ἡ πλειονότητα τῶν ἁγιορείτικων μοναστηριῶν, πρός τιμήν της, καταδίκαζε τό ἐνδεχόμενο χρήσης ἀστυνομικῆς βίας σέ βάρος τῆς μονῆς Ἐσφιγμένου (παρά τίς διαφορές τους πρός αὐτήν): ἡ Ἰβήρων λοιπόν ἦταν ἀπέναντι, σέ συμπόρευση πάντα μέ τούς Κατσουλιέρηδες καί τά 3-4 ἀκόμη μοναστήρια πού ἀποτελοῦν τά προκλητικά ἄντρα τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τά φερέφωνα τοῦ Φαναρίου μέσα στό ἀθωνικό ἔδαφος.

Καί πολλά βεβαίως μπορεῖ ἐπίσης νά συμπεράνει κανείς ἀπό ἕνα ἀκόμη ἀπολύτως ἀναμφισβήτητο γεγονός: τόν πόλεμο πού δέχθηκε ἀπό τόν ἐκλιπόντα ὁ Ἅγιος Παΐσιος, ἀπό τή στιγμή πού - παρά τήν στενή ἀρχική πνευματική σχέση - στράφηκε ἐναντίον του (πρᾶγμα πού γνωρίζουμε ὅτι εἶχε προκαλέσει στόν Ἅγιο μεγάλη θλίψη καί πικρία). Ἕναν πόλεμο μέ πολλά ἐπεισόδια: καί τόν ἐξεδίωξε τό 1979 (ὡς ἡγούμενος τότε της Σταυρονικήτα) ἀπό τό κελλί τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (ὅπου μετά τήν κοίμηση τοῦ παπα-Τύχωνα ἐγκαταβιοῦσε ὁ Ἅγιος, πρίν πάει στήν Παναγούδα) καί τόν κατηγοροῦσε ἔκτοτε ὡς πλανεμένο (μή ἀντέχοντας μᾶλλον τήν τεράστια αὔξηση τῆς φήμης τοῦ Ἁγίου μέσα στά ἑπόμενα χρόνια), ἐνῷ καί μετά τήν κοίμησή του οὐδέποτε τόν παραδέχθηκε ὡς Ἅγιο καί προσπάθησε μάλιστα νά θέσει καί ἐμπόδια στήν ἁγιοκατάταξή του. Γνωστά πράγματα ὅλα αὐτά σέ ὅσους ἔχουν μικρή ἔστω ἀλλά ἀληθινή γνώση τῆς ἁγιορείτικης πραγματικότητας καί δέν αἰθεροβατούν ἐπί νεφελῶν. Αὐτά ὅμως ὅλα οἱ διαπρύσιοι ὑμνογράφοι γιατί ἄραγε τά ἀποκρύπτουν; 

 

Ὅλα τά παραπάνω ἀδιαμφισβήτητα γεγονότα καί δεδομένα εἶναι μερικά μόνο πού μποροῦμε νά σταχυολογήσουμε ἀπέναντι στίς ἀχαλίνωτες φαντασιώσεις κάποιων (τῶν ἴδιων βασικά πού διερήγνυαν ἀτελείωτους σωρούς ἱματίων γιά νά πείσουν τόν κοσμάκη γιά τό πόσο φωτισμένες μορφές ἦταν καί ἄλλοι ἐπ’ ἐσχάτων τῶν χρόνων ἐκδημήσαντες, ὅπως ὁ Γιανναρᾶς, ὁ Ἀλβανίας Ἀναστάσιος ἤ ὁ Σταμούλης). Ἡ ἐξαγιαστική καθιέρωση ὅμως τέτοιων στρεβλῶν προτύπων ὀφείλει νά προκαλέσει ἀντίδραση ἐκ μέρους ὅλων ὅσων γνωρίζουν καί νοιάζονται πραγματικά γιά τήν συνεχῆ ἐδῶ καί δεκαετίες ἀλλοίωση τοῦ ὀρθόδοξου φρονήματος σέ αὐτόν τόν πνευματικά βουλιαγμένο τόπο. Δέν εἶναι δυνατόν ἄνθρωποι πού στήν πραγματικότητα προκάλεσαν σκανδαλισμό καί διάβρωση νά ἠρωοποιοῦνται ὡς ἀναμορφωτές καί ἀναγεννητές τοῦ ἁγιορείτικου μοναχισμοῦ (λές καί οἱ κολοσιαῖοι ἀσκητές πού ζοῦσαν στόν Ἄθω μέχρι καί τήν δεκαετία τοῦ ’60 εἶχαν ἀνάγκη...ἀναμόρφωσης καί ἀναγέννησης) ἤ νά μπαίνουν στό ἴδιο κάδρο μέ ὄντως μεγάλες φωτισμένες μορφές τῆς ἑπόμενης περιόδου (ὅπως π.χ. ὁ π. Γεώργιος Καψάνης) ἤ καί νά «ἐξαγιάζονται» μέ ἀστεῖα ἐπιχειρήματα τύπου ὅτι γέμιζαν κάποτε ἀμφιθέατρα. Τά ὁποῖα ἀσφαλῶς τά γέμιζαν ὄντως - καί σέ κάποια ἀπό αὐτά ἤμασταν τότε καί ἐμεῖς, μέσα στήν ἐλλειματικής διακρίσεως καί γνώσεως νεανική μας ἀφέλεια. Τό ἐρώτημα ὡστόσο εἶναι ἀδυσώπητο: καί λοιπόν; Τό θέμα εἶναι, ἀντιθέτως, ὅτι ἡ ζωή καί ἡ παρέλευση τοῦ χρόνου ἄλλα πράγματα κατέστησε σαφῆ καί φανερά - καί δή μέ ἐκκωφαντικό τρόπο.

Ἄς ἀντικρύσουν λοιπόν ἐπί τέλους κάποιοι τήν σκληρή πραγματικότητα, ἀντί νά στρουθοκαμηλίζουν θλιβερά καί νά κατηγοροῦν ὅσους καταγράφουμε ἁπλῶς τήν ἀλήθεια. Καταληκτικά, ἐπαναλαμβάνουμε καί πάλι τήν εἰλικρινῆ εὐχή μας περί μετανοίας καί σωτηρίας ὅλων αὐτῶν τῶν ἀνθρώπων. Τό ἴδιο προτείνουμε καί πρός τούς κάθε λογῆς αὐτόκλητους ὑμνωδούς τους: ἄν θέλουν νά ἐπιτελέσουν κάτι πραγματικά χρήσιμο, ἄς προσευχηθοῦν θερμά γιά τήν ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς τόσο τοῦ ἐδῶ ἀναφερόμενου ἀρχιμανδρίτη ὅσο καί τῶν ἄλλων ἐκλιπόντων. Ἔτσι εἶναι πού θά τούς βοηθησουν πραγματικά καί ὄχι μέ τήν ἀπύθμενη ἀνοησία μάταιων καί βλαπτικῶν ὑμνολογιῶν...

πηγή:Τρελογιαννης 

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (1936–2025) Ένας Σιωπηλός Επαναστάτης

 

Αρχιδιάκονος Ιωάννης Χρυσαυγής

Ανάμεσα στις πρόσφατες, διαμετρικά αντίθετες, ειδήσεις εκκλησιαστικού ενδιαφέροντος, όπου ο Οικουμενικός Πατριάρχης προσκαλείται επίσημα στον Λευκό Οίκο και τον υποδέχεται ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, και ένας Ηγούμενος ιστορικής μονής συλλαμβάνεται και οδηγείται στα ποινικά δικαστήρια της Αθήνας κατηγορούμενος για διαφθορά, μάλλον πέρασε απαρατήρητη η εκδημία (17 Σεπτεμβρίου τ. έ.) του Προηγουμένου της Μονής Ιβήρων Βασιλείου (Γοντικάκη).

Ο μακαριστός πλέον Βασίλειος κηδεύτηκε και τάφηκε αθόρυβα και διακριτικά, όπως πρέσβευε και όπως έζησε άλλωστε, στον τόπο όπου ο ίδιος διαμορφώθηκε αλλά συνέβαλε στην διαμόρφωσή του για μισό και πλέον αιώνα. Ιδιαίτερα υπερήφανος για την ελληνική του καταγωγή και συνάμα παθιασμένος με το κρητικό αίμα του, γοητεύθηκε από την διανόηση της ρωσικής διασποράς. Με την εγκατάστασή του στο Άγιο Όρος αποδείχθηκε κορυφαία δύναμη στην παλινόρθωση του μοναχισμού στο Άγιον Όρος και προεξάρχουσα μορφή στην ανανέωση της θεολογίας στον ορθόδοξο κόσμο κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Ανήκει στη γενιά που επηρεάστηκε από τον τρόπο ζωής του αγίου ερημίτη Παϊσίου (1924–1994) αλλά και από την κοσμοθεωρία του λαϊκού μυστικού Δημητρίου Κουτρουμπή (1921–1983), την ίδια γενιά που ανέδειξε αναστήματα σαν τον Χρήστο Γιανναρά (1935–2024) και τον Αναστάσιο Γιαννουλάτο (1929–2025).

Με την εγκατάστασή του στο Άγιο Όρος αποδείχθηκε κορυφαία δύναμη στην παλινόρθωση του μοναχισμού στο Άγιον Όρος

Θυμάμαι ακόμα τις ασφυκτικά γεμάτες ενοριακές αίθουσες αλλά και τα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα στην Αθήνα—συνήθως στην πιο ριζοσπαστική νομική σχολή, παρά στην κάποτε αποπληκτική θεολογική σχολή—περί τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όπου φοιτητές από όλες τις πανεπιστημιακές σχολές συνωστίζονταν μαγεμένοι από την εκπληκτικά αναζωογονητική και ανεξίτηλα σωκρατική του ευγλωττία. Θυμάμαι σε μια τέτοια συνωστισμένη σύναξη—ήμουν μονάχα δεκαεφτά ετών και μόλις ξεκινούσα τις σπουδές μου—ότι κάποιος φοιτητής σηκώθηκε να δηλώσει πως δεν μπορούσε να κατανοήσει τη θέση του Θεού στον κόσμο· «Είμαι άθεος», κατέληξε. Ο π. Βασίλειος απάντησε ήρεμα: «Τότε είμαστε στο ίδιο επίπεδο! Κι εγώ συνέχεια αναζητώ τον Θεό!»

Πέραν όμως από τη δύναμη του γραπτού και προφορικού του λόγου, ωστόσο, ήταν η σιωπηλή, έστω ανατρεπτική πεποίθηση του π. Βασιλείου που πάντα ξεχώριζε για μένα. Προσωπικά, πέρα από την δύναμη του προφορικού και γραπτού του λόγου, πάντα θαύμαζα την σιωπηλή, μάλλον ανατρεπτική πεποίθηση του π. Βασιλείου. Αυτό που συνεχώς με εξέπλησσε είναι ήταν ο τρόπος με τον οποίο, σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλον έχω συναντήσει, ο π. Βασίλειος ήταν ικανός να συμφιλιώσει το μεγαλείο με την πραότητα και την πεποίθηση με την συμπόνια. Από τις αναμνήσεις μου από αυτόν ξεχωρίζει το πνεύμα με το οποίο απέδωσε κάποτε τη συνάντησή του με έναν σύγχρονο άγιο, το οποίο παραφράζω εδώ: «Ξέρω ότι τέτοιοι άνθρωποι υπάρχουν, επειδή έχω γνωρίσει έναν!» Ομολογώ πως η συνάντηση με τον π. Βασίλειο ήταν μια τέτοια διαμορφωτική εμπειρία στη ζωή μου.

Ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά πιο συμπαθητικά χαρακτηριστικά του π. Βασιλείου ήταν αναμφισβήτητα η ικανότητά του να ωριμάζει μέσω της αυτοκριτικής.

Με την εγκατάστασή του στο Άγιο Όρος, στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Ο π. Βασίλειος κυριολεκτικά μεταρρύθμισε και μεταμόρφωσε το μοναδικό αυτό προμαχώνα και την ιστορική δημοκρατία του ορθόδοξου μοναχισμού. Μαζί με μια ομάδα επίλεκτων νέων θεολόγων, εγκατέλειψε την προοπτική των μεταπτυχιακών σπουδών για την αναζήτηση του «πολυτίμου μαργαριταριού» που ανακάλυψε μέσα στη μυστηριακή λατρεία της εκκλησίας και τη σιωπηλή κατάνυξη της ερήμου.

Ήταν εποχή πνευματικής αναταραχής στο Άγιον Όρος, όταν οι μοναχοί αντιδρούσαν στα οικουμενικά ανοίγματα του τότε Πατριάρχη Αθηναγόρα προς τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Μόλις τριαντάρης τότε, ο π. Βασίλειος ανέλαβε τον ρόλο ενός σύγχρονου Γρηγορίου Παλαμά «υπέρ των ιερώς ησυχαζόντων» και συνέθεσε μια καυστική κριτική της δυτικής θεολογίας βασισμένη σε θεμελιώδη στοιχεία της ορθόδοξης πνευματικότητας, η οποία εμφανίστηκε το 1974 με τον τίτλο Εισοδικόν, ενώ ο υπότιτλος αποδίδει την ουσία του οράματος και της γραφής του: «Στοιχεία λειτουργικής βιώσεως του μυστηρίου της ενότητος μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία».

Προσωπικά, πέρα από την δύναμη του προφορικού και γραπτού του λόγου, πάντα θαύμαζα την σιωπηλή, μάλλον ανατρεπτική πεποίθηση του π. Βασιλείου. 

Εκείνο το πρώτο βιβλίο στην πραγματικότητα παρέμεινε και η μοναδική μονογραφία που δημοσίευσε στη ζωή του. Μετά από αυτό, έγραψε παρά πολλά, αλλά ταυτόχρονα πολύ λίγα. Κατά κάποιο τρόπο, θα έλεγα πως κάθε επακόλουθη παρουσίαση και δημοσίευση ήταν ουσιαστικά μια σειρά υποσημειώσεων στο αρχικό του δοκίμιο. Μόλις πέρυσι, η Μονή Ιβήρων εξέδωσε ένα βιβλίο στοχασμών του με τον τίτλο Αποτυπώματα, το οποίο μπορεί να θεωρηθεί ως επίλογος στη ζωή και τη σκέψη του. Λειτουργεί επίσης, θα έλεγα, ως ανάμνηση ενός γνήσια οικουμενικού, κοσμοπολίτη μοναχού που κινούνταν εξίσου άνετα σε πνευματικούς και κοσμικούς κύκλους, ανάμεσα σε διανοητικούς γίγαντες και ευσεβείς γιαγιάδες, καθώς και με καλλιτέχνες και μελετητές. Οι συναρπαστικές και ζωηρές συνομιλίες στο απέριττο κελί του στη Μονή Σταυρονικήτα, στην κοινότητα της οποίας ανήκε τότε, με λαμπρές προσωπικότητες όπως ο Παναγιώτης Νέλλας (1936–1986) και ο Νίκος Πεντζίκης (1908–1993), άφησαν το ανεξίτηλο το σημάδι τους σε μένα, τον εντυπωσιασμένο νεαρό σπουδαστή θεολογίας, καθώς σύχναζα στη Σταυρονικήτα σε περιόδους εορτών και διακοπών.

Αλλά και οι μονές όπου διατέλεσε ως καθηγούμενος—η Μονή Σταυρονικήτα για είκοσι δύο χρόνια και η Μονή Ιβήρων για δεκαπέντε—διέφεραν από άλλες, πολλές από τις οποίες έχουν στηρίξει τη φήμη τους σε επενδυτική πολιτική και κοσμική μεγαλοπρέπεια. Η πρώτη μονή αναμφισβήτητα αποτελεί κόσμημα εικονογραφικής υπεροχής και αρχιτεκτονικής κομψότητας. Η δεύτερη είναι ανάμεσα στους παλαιότερους ιερούς τόπους και τα πιο δημοφιλή προσκυνήματα που ιδρύθηκαν τον δέκατο αιώνα, με διεθνή εμβέλεια (στην πραγματικότητα, γεωργιανή· ο τελευταίος γεωργιανός μοναχός πέθανε το 1955!), όπου φιλοξενείται η θρυλική και θαυματουργική εικόνα της Παναγίας Πορταΐτισσας που θεωρείται η «πύλη» και η «προστάτρια» του Αγίου Όρους. Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι σιωπηλές υπενθυμίσεις του έμφυτου μήκους και βάθους του Αγίου Όρους που συχνά παραλείπονται στον πιο νεοφανή ενθουσιασμό για την προώθηση μιας ορθοδοξίας απομονωμένης από τον υπόλοιπο κόσμο.

ο π. Βασίλειος ήταν ικανός να συμφιλιώσει το μεγαλείο με την πραότητα και την πεποίθηση με την συμπόνια. 

Ένα από τα λιγότερο γνωστά, αλλά πιο συμπαθητικά χαρακτηριστικά του π. Βασιλείου ήταν αναμφισβήτητα η ικανότητά του να ωριμάζει μέσω της αυτοκριτικής. Ωριμάζοντας συλλογιζόταν την αυθάδεια της σαρωτικής του κριτικής έναντι της Δύσης· ή, τουλάχιστον, συνειδητοποίησε ότι δεν χρειαζόταν να καταδικάσει με σκληρότητα τα κενά άλλων ομολογιών για να αποκαλύψει τους θησαυρούς της δικής του παράδοσης.

Τον πρωτοσυνάντησα την άνοιξη του 1977 στο αγιορείτικο κελί του Τιμίου Σταυρού όπου κατοικούσε ο γερο-Παϊσιος, την ίδια ημέρα που επέστρεψε από την Αυστραλία, όπου είχε ταξιδέψει με τον πνευματικό του πατέρα Παΐσιο, κατόπιν πρόσκλησης του συμπατριώτη του Κρητικού Στυλιανού [Χαρκιανάκη] (1935–2019), τότε αρχιεπισκόπου Αυστραλίας, με τον οποίο διατηρούσε στενή σχέση και ο οποίος αναμφισβήτητα του πρόσφερε μια διευρυμένη απόχρωση των οικουμενικών σχέσεων. Μαζί με τον Γέροντα Παΐσιο, είχε διανύσει ολόκληρη την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ακούοντας εξομολογήσεις και δίνοντας ομιλίες στο Σίδνεϊ, τη Μελβούρνη και την Αδελαΐδα, προτού επιστρέψει για τη Μεγάλη Εβδομάδα στο μοναστήρι τους. Με μια μόνο, έστω σιωπηλή κίνηση, ο π. Βασίλειος κατάφερε να αναδιαμορφώσει και εμπλουτίσει την εικόνα της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αυστραλία, εισάγοντας στην εκεί παροικία έναν μέχρι τότε άγνωστο ερημίτη, ο οποίος αγιοποιήθηκε το 2015 και στη συνέχεια αναγνωρίστηκε ως προστάτης της εκκλησίας στους «αντίποδες».

Δύο δεκαετίες αργότερα, το 1997, ο π. Βασίλειος δέχθηκε την διστακτική μου πρόσκληση να επισκεφθεί τη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη για να συζητήσει και να ενισχύσει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες σε μια κρίσιμη περίοδο όπου η εκκλησιαστική αναταραχή είχε ανατρέψει την πνευματική διάκριση. Θυμάμαι χαρακτηριστικά όταν τον πήγα τότε σ᾽ ένα βιβλιοπωλείο Barnes & Noble στο Chestnut Hill της Μασαχουσέτης, έμεινε άναυδος με το εκτενές τμήμα βιβλίων «αυτοβοήθειας». Και μου ψιθύρισε: «Καλά, πιστεύει στ᾽ αλήθεια ο κόσμος ότι θα σωθεί μόνος του;»

Θυμάμαι ακόμα όταν συνόδευσα τον π. Βασίλειο σε μια κηδεία στη πρωτεύουσα της Αθωνίτικης Πολιτείας το 1978. Μου φάνηκε πως περπατούσαμε για ώρες σε μια καταρρακτώδη βροχή στα—τότε ακόμα χωμάτινα μονοπάτια, τώρα ασφαλτοστρωμένους δρόμους—από τη Σταυρονικήτα στις Καρυές. Μάλιστα, για να περάσει η ώρα, σκέφτηκε να μαντεύαμε αν το επόμενο βήμα μας θα έπεφτε σε στερεό έδαφος ή σε λακκούβα λάσπης. Όταν φτάσαμε επιτέλους σ᾽ ένα άδειο καλύβι μετά τα μεσάνυχτα, άρχισε να αναζητά με αγωνία κάτι να ταΐσει τον νεαρό του συνοδοιπόρο, μόλις τότε είκοσι ετών. Περάσαμε ώρες κουβεντιάζοντας, μοιραζόμενοι λίγο παξιμάδι και μερικές ελιές, μέχρι που ο ήλιος άρχισε να ανατέλλει με σιωπηλή μεγαλοπρέπεια.

Πάντα θαύμαζα και προτιμούσα εκείνους που εργάζονται στο παρασκήνιο, αθόρυβα και αόρατα μεταμορφώνοντας έτσι ολόκληρη την οικουμένη. Ερμηνεύοντας τον εσπερινό ψαλμό—«Αύτη η θάλασσα η μεγάλη και ευρύχωρος . . . ερπετά ων ουκ έστιν αριθμός, ζώα μικρά μετά μεγάλων» (Ψαλμός 103.25)—ο π. Βασίλειος διέκρινε ανάμεσα στα ψαράκια που πηδούν φρενιτικά πάνω στην επιφάνεια της θάλασσας και άλλα που κολυμπούν γαλήνια στον ανεξιχνίαστο ωκεανό. Γνώριζε καλά την δύναμη της αναχώρησης και το βάθος της σιωπής.

Έτσι θα τον θυμάμαι για πάντα: σαν ένα ευγενή γίγαντα και σιωπηλό επαναστάτη.

 Ο π. Ιωάννης Χρυσαυγής είναι αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Θρόνου και κληρικός της Ι.Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Υπηρετεί ως θεολογικός σύμβουλος του Οικουμενικού Πατριάρχη σε περιβαλλοντικά θέματα. Γεννημένος στην Αυστραλία, σπούδασε θεολογία και φιλοσοφία στην Αθήνα και την Οξφόρδη, ενώ δίδαξε πατερική θεολογία και εκκλησιαστική ιστορία στο Σύδνεϋ και τη Βοστόνη. Υπήρξε συνιδρυτής της Ορθόδοξης Θεολογικής Σχολής του Αποστόλου Ανδρέα στο Σύδνεϋ.

 πηγή:https:orthodoxia.info

«Ο Μακαριστός π. Βασ. Γοντικάκης: «Ένιωσα ότι κάτι ιερό και άγιο προδίδεται από το Κεφάλαιο της Πίστεώς μας»

 

Ηρακλής Ρεράκης, Καθηγητής ΑΠΘ,

Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενώσεως Θεολόγων

Την Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου 2025, ο Θεός κάλεσε από τα γήινα προς τα ουράνια, τον σεβαστό και αγαπητό μας Αρχιμανδρίτη, Προηγούμενο της Ιεράς Μονής Ιβήρων και εμβριθή Θεολόγο, π. Βασίλειο Γοντικάκη.

Συγκαταλέγεται μεταξύ των σπουδαιότερων θεολογικών προσωπικοτήτων, που εξέφραζαν, με ένα γνήσιο Πατερικό λόγο, την ορθόδοξη θεολογία και τα θέματα της ελληνικής παιδείας.

Στη μνήμη του σοφού και ορθόδοξου λόγου του για την Παιδεία μας, αφιερώνεται ταπεινά το παρόν άρθρο μας:

Όταν το 2012 διάβασε το τότε φρέσκο Πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών για το Μάθημα των Θρησκευτικών, το προσαρμοσμένο στις αρχές του Νεοβουδιστικού διαθρησκειακού Ιδρύματος Arigatou, τον ξένισε τόσο δυνατά, ώστε απέστειλε αμέσως Επιστολή προς τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμο και την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, όπου, κατ’ ουσίαν, κτυπά τον κώδωνα του κινδύνου για την επαπειλούμενη, μέσω αυτού του Προγράμματος, μετάλλαξη της ορθόδοξης πίστεως των νέων μας:

«Ένοιωσα ότι κάτι ιερό και άγιο προδίδεται από το κεφάλαιο της Πίστεώς μας, κάτι που το έχει ανάγκη ο άνθρωπος οποιασδήποτε θρησκευτικής παραδόσεως.

Είναι αντιπαιδαγωγικό και απάνθρωπο, να θέλουν να θρέψουν την ψυχή του μικρού παιδιού με πληροφορίες θρησκευτικών απόψεων και διαπληκτισμών, τη στιγμή που αυτό το τρυφερό πλάσμα ζητά το γάλα του ηρωισμού της αγάπης, που είναι η προϋπόθεση της ζωής και το διαθέτει πλούσια η Μητέρα Εκκλησία.

Αυτό για το οποίο διαμαρτύρονται οι συντάκτες του Προγράμματος Σπουδών είναι “ο δογματισμός” και “ο κατηχητισμός”, που διακρίνουν στο μάθημα των θρησκευτικών. Αυτό, όμως, στην ουσία είναι ψέμα και παραποίηση της αλήθειας. Γιατί στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν λατρεύομε κάποια δοξασία, αλλά αυτό που ζούμε είναι Θεοφάνεια: Η φανέρωση της αλήθειας ότι ο Θεός είναι αγάπη.

Δεν εμπνέομε τη ζωή, στην ψυχή του παιδιού, με την ενημέρωση θρησκευτικών απόψεων και διαφορών, αλλά με τα ζωντανά παραδείγματα αυτών που νίκησαν τον θάνατο δια της θυσίας της αγάπης.

Δεν τρέφεται η ψυχή του μικρού παιδιού με υλικό πληροφοριών θρησκευτικών απόψεων, αλλά με το πνεύμα του ηρωισμού της αγάπης. Όταν θα ανδρωθεί μέσα σ΄ αυτή την αγωγή της αγάπης και της ελευθερίας, θα αγαπήσει τη ζωή. Θα είναι ευλογία για όλους, και όλες οι δοκιμασίες θα είναι ευλογία γι΄ αυτόν.

Δεν θα φοβάται καμιά απειλή, ούτε τον ίδιο τον θάνατο. Θα θεωρεί επιτυχία του, όχι να υποδουλώσει, να ταπεινώσει τον άλλον, αλλά να θυσιαστεί, για να ζήσουν όλοι οι άλλοι, που είναι ο αληθινός εαυτός του.

Εάν δώσουμε πραγματικά ορθόδοξη αγωγή, ετοιμάζουμε ανθρώπους ολοκληρωμένους πνευματικά, που όχι μόνο μπορούν να ζήσουν άνετα μέσα σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα του καιρού μας, αλλά να δεχθούν τις όποιες δυσκολίες ως ευλογίες.

Αυτή η αγωγή γεννά ανθρώπους χαρούμενους με δυνατή κράση. Γεννιούνται από την αγάπη και προσφέρουν ευσπλαχνία. Οι άνθρωποι που μαθαίνουν απλώς λόγια αγάπης και τις διάφορες απόψεις των θρησκευτικών δοξασιών, δεν προσφέρουν ζωή ούτε μορφώνουν τον νέο άνθρωπο, αλλά δημιουργούν τη σύγχυση μιας στείρας πολυμάθειας.

Σήμερα, που όλος ο κόσμος έγινε μια ταραγμένη γειτονιά και γίνεται λόγος για επανευαγγελισμό της Ευρώπης, είναι ο καιρός της Ορθοδόξου Εκκλησίας και θεολογίας. Αυτά που επιδιώκουν με τις μεταρρυθμίσεις να επιτύχουν, τα έχει προ πολλού, ως κατακτήσεις ζωής, η Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η Εκκλησία μπορεί να δώσει το πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών (παραδοσιακό και επαναστατικό), που την ορθόδοξη συνείδηση αναπαύει και όλο τον κόσμο ζωογονεί. Γιατί η αλήθεια της αγάπης δεν χωρίζει, αλλά ενώνει. Βοηθά τον καθένα να καλυτερεύσει τη συμπεριφορά του, να θεραπεύσει την αρρώστια του και να χαρεί τη ζωή του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία προσφέρει μια χαρά, που είναι ισχυρότερη της παρούσης ζωής και μια έκπληξη, που ξεπερνά τον θάνατο. Οφείλομε να ενεργήσουμε, με όλες τις δυνατότητες που διαθέτομε, για να αφήσουμε να απλωθεί η ευωδία της Αναστάσεως, που νικά τον θάνατο. Φτωχαίνομε και ευτελίζομε το μυστήριο της ζωής που μας δόθηκε, ενώ οφείλομε να το κοινοποιήσουμε απαραχάρακτο στα παιδιά».

Σε άλλο κείμενό του, ο Μακαριστός π. Βασίλειος, διατυπώνει τον προβληματισμό του, ως προς εκείνους, που, ενίοτε, χωρίς διάκριση τους δίνουμε τη δυνατότητα και την ευθύνη να καθορίζουν νομοθετικά «τα Μεγάλα» θέματα της ζωής μας: «Μήπως κάποια κέντρα ελέγχου δεν λειτουργούν σωστά; Μήπως πήραν, ή δώσαμε την ευθύνη για τα μεγάλα θέματα της ζωής μας σε άτομα άσχετα και ακατάλληλα; Πώς στους τέσσερις αιώνες της Τουρκοκρατίας άντεξε ο λαός, η πίστη του, η συνείδησή του; Πού βρίσκεται σήμερα αυτή η δύναμη του λαού, που βλάστησε από τα σπλάχνα του τον Ακάθιστο Ύμνο και τα δημοτικά τραγούδια, που έπλασε την Αγιά - Σοφιά και τις πανάγιες Εκκλησίες μετά την πτώση της Πόλεως; Έχει να δώσει και να πει κάτι σήμερα; Ή μήπως μερικοί βρήκαν κάπου αλλού κάτι πιο πολύτιμο και ευφυές και, περιφρονώντας την πίστη και την αίσθηση του λαού, προσπαθούν να του το επιβάλουν;».

Στην ίδια συνάφεια, βλέπει, με αγωνία και αγανάκτηση, την έφεση της της ξενομανίας των Νεοελλήνων, που κυριαρχεί στον χώρο της παιδείας μας: «Γιατί στο θέμα της παιδείας να αλληθωρίζουμε, στον τόπο που γεννήθηκε η παιδεία; Γιατί κάνομε ατέλειωτες προτάσεις, μεταρρυθμίσεις, αλλαγές κι όλο βρισκόμαστε στη θέση μηδέν; Γιατί ο ένας μεταρρυθμιστής αναιρεί τον άλλο, και όλοι οδηγούν στην ίδια στειρότητα;

Ο πολιτισμός μας -η καρδιά και η δύναμή του- δεν έχει καμιά σχέση με τέτοιες περιπτώσεις. Ανέτειλε εκ του Τάφου. Πολλές δοκιμασίες καταλυτικές, ποικίλων μορφών και ειδών, πέρασαν από πάνω του, όμως δεν ξεριζώνεται εύκολα, αλλά θεριεύει.

Πολλές φορές, όχι μια, ξενιτευτήκαμε οι Έλληνες και δεν χάσαμε την πίστη μας και τον χαρακτήρα μας, αλλά, τότε, συχνά τα είδαμε καλύτερα και τα ζήσαμε πιο δυνατά.

Γιατί να μην μπορεί ένα σημερινό παιδί να σταθεί σε τόπο αποστολικό, όπως λέει ο άγιος Κοσμάς; Να μιλήσει πρωτότυπα και ελεύθερα, να διοργανώσει υπεύθυνα και να πολιτευθεί συνετά, να δώσει λύσεις σε προβλήματα ακατάπαυστα νέα, να του είναι όλα απλά, συνηθισμένα, τετριμ¬μένα και εύκολα, τα πιο δύσκολα και πρωτάκουστα και δαιμονικά μπλεγμένα. Να μιλήσει και να συμπεριφερθεί γαλήνια και αδυσώπητα και στους θηριώδεις ανθρώπους. Να τους δαμάσει. Να τους ημερέψει. Να σταθεί σε τόπο ακρογωνιαίο, προφήτης, ηγέ¬της, που ανασυγκροτεί το μεγαλείο του ανθρώπου.

Ο άγιος Κοσμάς ζει, υπνώττει άγρυπνα στην καρδιά του λαού. Ο λαός, ο πάλι βασανισμένος και κουρασμένος, περιμένει τον Κοσμά τον Αιτωλό να του δώσει τα παιδιά του, για να τα ευλογήσει, να τα αγιάσει, να τα βάλει στα σχολεία του.

Μας πήραν μωρά παιδιά από τον μαστό της μάνας μας, της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Μας έμαθαν άλλα. Μας έδωσαν να πιούμε γάλα κονσέρβας. Μας έκοψαν από τις ρίζες. Μας χώρισαν από την Παράδοση. Μας απομάκρυναν από το σπίτι μας. Μας έκαμαν αλλοδαπούς στον τόπο μας. Βάλθηκαν να μας ξεμάθουν τη μητρική μας γλώσσα, τη γλώσσα της Ορθοδοξίας.

Και αν αυτό δεν κάμει το σχολείο, αν δεν δώσει στο παιδί τη δυνατότητα να έρθει σε άμεση προσωπική επαφή και γνωριμία με αυτούς που το γέννησαν και διαμόρφωσαν την ιστορία και τον πολιτισμό που έχει, τότε τι προσφέρει το σχολείο στο παιδί;

Τώρα η εκπαίδευση το αφήνει έκθετο σε κάθε κίνδυνο και απειλή, άρριζο, έτοιμο να πέσει με το πρώτο φύσημα κάθε ανέμου. Ποιός μπορεί να απαλλάξει τα παιδιά από την ανασφάλεια που τα βασανίζει, από τη ναυτία που τα ζαλίζει, από την έλλειψη εμπιστοσύνης, που τους δημιούργησαν αυτά που βλέπουν, ακούν και αισθάνονται γύρω τους; Ποιός θα κάμει κατοικήσιμο το σύμπαν και αγαπητή για τα παιδιά τη ζωή;»

Αρχιμανδρίτη Βασιλείου Γοντικάκη μνήμες φωτός και παρηγοριάς

Γιάννης Πεγειώτης

Ήταν το έτος 1990 .Έφτασα στην Σταυρονικήτα. Έκαμά Πάσκαν βασιλικόν. Ώρες ολόκληρες ακουσεν με ο παπά Βασίλης ο Γοντικάκης. Να τον έσιει ο Θεός καλά.

Εστειλέν με τζιαι εξομολοήθηκά στον παπά Ιερεμίαν, τον καλοσυνάτον ,τον Αυστραλέζον. Έπνασα.

Ύστερις επήρεν με ο Λεωνίδας, ο μάγκάς ,ο Σαλονικιός στο τζελλίν του Αγίου Παισίου τζιαι επκιαά την ευτζήν του τζιαι άκουσα τον τζιαι εποθάμασα τζιαι στραφηκά τζιαι αλλό θκυο φορές τους επόμενους χρόνους.

Σαννα τζιαι ήτάν εχτές .

Πήραμε το δρόμο από τις ευλογημένες Καρυές για την πολυαγαπημένη Ιερά Μονή Σταυρονικήτα.
Εκεί θα με περίμεναν ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης.

Είχε έλθει στο Αθηναίδειο το 1983 και μας μίλησε με ένα λόγο λευτεριάς και χάριτος. Κυκλοφορούσαν τότε και λόγοι του σε κασεττες.Λόγοι Κυρίου Αναστάντος

Ενας Πατέρας μας περιμένει μα αραγέ σου ενναν η επιστροφή μας ποτζεινή που ελευθερώνει καθώς έγραψεν εγκαίρως ο Αρχιμανδρίτης Βασίλειος Γοντικάκης….

Ήταν μια ομιλία του πατρός Βασιλείου στη Λευκωσία.Ενενηντα τρία ή ενενήντα τέσσερα.Πηγαμε νέοι με τα βάρη και τις αποτυχίες μας. Στο μέρος των ερωτήσεων παρά την όποια δυσκολία ρώτησα… με εμάς τους αποτυχημένους της Εκκλησίας τι θα γίνει.

Εμάς που πλησιάσαμε και δεν τα καταφέραμε και νιώθουμε την αποτυχία και αναζητούμε ελπίδα. Η απάντηση του αυθόρμητη. Είπε πρώτα παιδιά κλείστε τις ηχογραφήσεις.

Μας παρηγόρησε τους εν γένει αποτυχημένους κατά κόσμον και κατά πολλούς….με ένα λόγον επαναστατικό απελευθερωτικό για εκείνη την εποχή..

Το εκπληκτικό ήτο πως ακόμα και άνθρωποι αμυντικοί, κάποιοι δύσκολοι, πλησιάζοντας με στο τέλος με ευχαριστούσαν για την » τρελλη» ερώτηση.

Στο τέλος τον χαιρέτησα. Με αγκάλιασε η αγάπη του. Με αναγνώρισε έστω κι αν ευγενικός ων δεν το έδειξε έντονα. Ημουν σίγουρος πως προσευχόταν για μας.

Το 1991 επέστρεψα στην Ιβήρων πλέον και τον ξανασυνάντησα μαζί με τον πατέρα Ιερεμία πουχε την έγνοια μου και ήθελε να του μηνώ πως ήμουν και αν πάλευα με τις δυσκολίες.

Ηταν πλέον ο πατέρας Βασίλειος ένας εκ των παρηγορητής του βίου ημών έστω και εξ αποστάσεως με τους λόγους και τα βιβλία του…

Μόνος το έτος 1992 πορεύτηκαν ξανά κοντά τους στην Ιβήρων και κατόπιν στο δίακο Νεκτάριο στην Σταυρονικήτα. Ο λόγος του πατρός Βασιλειου Γοντικακη γραπτός και προφορικός με συντρόφευε από τότε μέχρι τις μέρες μας.

Από το 2014 σε μια πολυετή περίοδο καταιγίδας στη ζωή μου. Με πολλά εργόχειρα για να επιβιώσω ο λόγος του στο αυτοκίνητο της κοπιωδους εργασίας ημών μαζί με αυτόν του πατρός Συμεών Κραγιοπουλου πολύ με παρηγόρησε.

Ιδιαιτερα παλαιές ομιλίες του για την Θεοτοκο καί για την μαρτυρία του Αγίου Συμεών του Νέου Θεολόγου για την αλήθεια,την απραξία και την σωτηρια παρουσία του Χριστού.

Τα βράδυα κατάκοπος στο πάρκο τον άκουγα επίσης σε εκείνη την Φωτεινή του ομιλία εν μέσω κρίσεως να ομιλεί στα Δημητρεια για το νόημα ζωής σε δισκέτες μερες

Όταν πρώτοκατέβηκε στην Κύπρο για να στηρίξει τον πιστό λαό συγκίνησε τους δύσπιστους Κύπριους γιατί στους λόγους του καθώς ήταν παρατηρητικός επαίνεσε τα πρωτινα συνήθεια του τόπου ,τις λιτανείες, τους λόγους των γιαγιάδων, τα ταπεινά ξωκλήσια ,το πρώτινον ήθος των λα ι κων.μας παππουδων.

Τους ναούς μας στην εντός των τειχών Λευκωσίας και τους ταπεινούς τότε ξωμαχους που τους διακινούσαν. Συγκλονιστηκε όταν νεοκωρος τού είπε για Παναγία εντός των τειχών » Είναι ωραία η βασίλισσα μας»

Με έναυσμα αυτή την έκφραση της λαικης μας ευσέβειας ομιλήσε σε χωριά και πόλης μας με λόγον Χρυσιού πεποικιλμενον ξεκινώντας ως εξής Είναι ωραία η βασίλισσα μας μιλώντας για την Θεοτόκον

Αυτά τα ολίγα ως αντίδωρο στη μνήμην του . Εξάλλου η ώρα δεν είναι για μεγάλα λογια.
Ήταν μια φωτεινή μαρτυρία προσανατολισμού για μας. Μια φωνή οξυγόνου στην ασφυξία πολλών ημερών και εμπόρων βραδυων μοναξιας.

Πατερα Βασιλείε Γοντικακη σε ευχαριστούμε .

Πρέσβευε και υπέρ ημών των εν γένει αποτυχημένων και διακόνων εργοχειρων ουχί παραδεδεγμενης σημασίας.

Πρεσβευε υπέρ των παιδιών σου που έχουν πλέον λευκασμενους κροτάφους.

Eισοδικόν στη Θεολογία της καρδιάς (εις μνήμην γέροντα Βασιλείου Γοντικάκη)

Συζήτηση μεταξύ του Βασίλη Ξυδιά, του Κώστα Μπλάθρα και του Στρατή Ψάλτου—λίγες μέρες μετά την κοίμηση και την ταφή του γέροντα πατρός Βασιλείου Γοντικάκη. Η συζήτηση εστιάζει στην προσωπικότητα και την κληρονομιά του Γέροντα Βασιλείου, εξετάζοντας τη συμβολή του στην αναγέννηση του μοναχισμού στο Άγιον Όρος τη δεκαετία του 1960. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον αποφασιστικό ρόλο του Γέροντα στην προσέλκυση της νεολαίας προς την Ορθοδοξία κατά τη μεταπολίτευση, ειδικά της αριστερής και αναζητούσας νεολαίας. Οι ομιλητές αναλύουν το μοναδικό, ιμπρεσιονιστικό ύφος του λόγου του Βασιλείου, ο οποίος ξεπερνούσε τη συμβατική θεολογία και προσέφερε μια βιωματική κατανόηση του Ευαγγελίου, εστιάζοντας στο μυστήριο της καρδιάς και την έννοια της χάριτος. Τέλος, αναφέρεται η μετάβαση από τον ιδιόρρυθμο στον κοινοβιακό μοναχισμό στο Άγιον Όρος, όπου ο Γέροντας Βασίλειος υπήρξε πρωτεργάτης, ιδιαίτερα στη Μονή Σταυρονικήτα και αργότερα στην Ιβήρων.

Βασίλειος Γοντικάκης (1935-2025): Ο Αγιορείτης διανοούμενος που γέμιζε τα αμφιθέατρα

 

Ο Βασίλειος Γοντικάκης με την ευρύτατη παιδεία υπήρξε ένας εκ των μεγαλυτέρων θεολόγων της εποχής μας. «Θα μείνει στην ιστορία του μοναχισμού ως ο κατ’ εξοχήν πρωτεργάτης της αναγέννησης της Αθωνικής Πολιτείας»

«Εμείς είμαστε αναρχικοί, εσύ τι πρεσβεύεις;», φώναζαν στον Βασίλειο Γοντικάκη κάποιοι φοιτητές για να τον προκαλέσουν. «Μα και εγώ με τον “άναρχο Θεό” είμαι», απαντούσε ο βαθιά φιλοσοφημένος, μειλίχιος, γοητευτικός ομιλητής, Αγιορείτης μοναχός... κερδίζοντας το ακροατήριο.

Σταύρος Τζίμας

Όταν κατά την δεκαετία του 80 ο ιερομόναχος Βασίλειος Γοντικάκης έβγαινε από τον Αθω- και το έκανε συχνά- για κάποια ομιλία του στην Θεσσαλονίκη ή στην Αθήνα, γινόταν ένας μικρός πανικός.

Τα αμφιθέατρα γέμιζαν ασφυκτικά και στα ντουβάρια των Εξαρχείων και του Αριστοτέλειου εμφανίζονταν- απουσία διαδικτύου- συνθήματα του τύπου “ελάτε στο αμφιθέατρο της (….) σχολής, μιλάει ο Βασίλειος από το Άγιο Όρος και θα πάθετε την πλάκα σας”.

Ήταν η εποχή της αμφισβήτησης και ο “αναρχικός καλόγερος από το Άγιο Όρος”, ήταν περιζήτητος στις πιάτσες των “ζυμώσεων” του “χώρου” αλλά και της Ορθοδοξίας.

Η παρουσία ενός ηγουμένου, ενσαρκωτή του μεταφυσικού και του “σκοταδισμού”, στα “επαναστατημένα” μεταπολιτευτικά φοιτητικά αμφιθέατρα, ήταν από μόνη της ένα σκάνδαλο-όχι όμως και αυτή του αγιορείτη ανατρεπτικού διανοούμενου. Οι συζητήσεις, ξεκινούσαν ως θεολογικού περιεχόμενου και κατέληγαν στον Ηράκλειτο, την αναρχία και την Επανάσταση.
Γοητευτικός ομιλητής και βαθειά φιλοσοφημένος, ο Βασίλειος δεν δίσταζε να απαντήσει, εν μέσω οχλαγωγίας πολλές φορές, με ηρεμία, στις καταιγιστικές ερωτήσεις, ακόμα και στις πιο “προβοκατόρικες”.
“Εμείς είμαστε αναρχικοί, εσύ τι πρεσβεύεις;”, φώναζαν από κάτω για να τον προκαλέσουν. “Μα και εγώ με τον “άναρχο Θεό” είμαι ” απαντούσε.

“Τι λέτε για την Επανάσταση;”, τον ρωτούσαν συχνά για να λάβουν την απάντηση ότι “και εγώ με την επΑΝΑΣΤΑΣΗ είμαι” και συνήθως κατέληγε στο συμπέρασμα ότι “είμαστε το ίδιο”..
“Νηστεύσαντες και μη νηστεύσαντες”, έφευγαν από τις αίθουσες ευφρανθέντες ιδεολογικά και ψυχικά, και προετοιμάζονταν για τον επόμενο γύρο, σε κάποιο άλλο αμφιθέατρο..

Ο Βασίλειος Γοντικάκης, κηδεύτηκε στις 18 Σεπτεμβρίου, στο κοιμητήριο της Ιεράς Μονής Ιβήρων του Άθω έχοντας αφήσει ισχυρό αποτύπωμα τόσο στον αγιορείτικο μοναχισμό όσο και στην έξω, κοσμική κοινωνία.

Γεννημένος στο Ηράκλειο Κρήτης το 1935, μολονότι εμφάνιζε ιδιαίτερη κλίση στα Μαθηματικά, σπούδασε Θεολογία στον πανεπιστήμιο Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γαλλία.

Νεότατος, εκάρη μοναχός στο Άγιο Όρος, όπου οργάνωσε με υποδειγματικό τρόπο τα κοινόβια, πρώτα της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα και στη συνέχεια της Ιβήρων.

Το 2005 όμως παραιτήθηκε από το πόστο του ηγουμένου της Ιβήρων- κίνηση ασυνήθιστη για τη μοναστηριακή ζωή-και πήρε τον δρόμο του ασκητισμού.

Κατέφυγε στο γειτονικό δάσος παρέα με τον καλογερίστικο ντορβά (ταγάρι), έχτισε εκεί ο ίδιος μια ξύλινη καλύβα και αφοσιώθηκε, απαλλαγμένος από τα διοικητικά καθήκοντα της ηγουμενίας, στην θεολογική και φιλοσοφική σκέψη. Τουλάχιστον δεκαπέντε βιβλία, δεκάδες ομιλίες και διαλέξεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό αφήνει ως παρακαταθήκη του, μαζί με την αύρα της σκέψης τούτου, απλωμένη στην χερσόνησο του Άθω.

Κοσμικοί που βρέθηκαν κοντά του περιέγραψαν στην “Κ”, in memoriam, την προσωπικότητα του ευφυέστατου και φιλοσοφημένου αυτού ιερωμένου, μέσα από ιστορίες που βίωσαν μαζί του.

“Ο Βασίλειος υπήρξε ένας εκ των μεγαλυτέρων Θεολόγων της εποχής μας”, λέει ο κ. Αρίστος Κασμιρογλου, μακροβιότερος (από το 1977 έως και σήμερα) πολιτικός διοικητής και αναπληρωτής διοικητής στο Άγιο Όρος τον οποίο ο εκλιπών τιμούσε με την φιλία του. “Διέθετε μεγάλη θεολογική παιδεία και όχι μόνο. Ήταν ο ανανεωτής του κοινοβιακού μοναχισμού στο Άγιο Όρος. Υπήρξε συνομιλητής πολιτικών προσωπικοτήτων, τον επισκέφθηκαν ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, του οποίου υπήρξε επιστήθιος φίλος, ο Τσίπρας, Κυριάκος και πολλοί άλλοι επώνυμοι ενώ ως γνωστόν ήταν τακτικός ομιλητής και στα φοιτητικά αμφιθέατρα της δεκαετίας του 80 ”.

Ο δικηγόρος κ. Διογεννης Καραγιαννακίδης γνώριζε καλά τον Βασίλειο, τον οποίο θεωρεί ως την “σημαντικότερη προσωπικότητα μεταπολεμικά στο Άγιο Όρος”.

“Θα μείνει στην ιστορία του μοναχισμού ως ο κατ εξοχήν πρωτεργάτης της αναγέννησης του Αγίου Όρος στις αρχές της δεκαετίας του 60, καθώς με τον φρέσκο λόγο του μετέφερε και διέδωσε τα μηνύματα της σύγχρονης θεολογίας στον Άθω”, προσθέτει και υπογραμμίζει ότι ο Βασίλειος συν τοις άλλοις υπήρξε στην διαδρομή του “το ισχυρότερο προγεφύρωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Άγιο Όρος. Ήταν επαναστάτης θεολόγος και ταυτόχρονα απολύτως θεσμικός.”.

Κάποιες φήμες, δε, που είχαν κυκλοφορήσει παλαιότερα ήθελαν τον Οικουμενικό Πατριάρχη να προόριζε τον Βασίλειο για διάδοχο του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού, πλην όμως ο Γοντικάκης φέρεται να αρνήθηκε.

Εκτός Αγίου Όρους ο Βασίλειος είχε το χάρισμα να “πυρπολεί” τα αμφιθέατρα και τις ψυχές των νέων ανθρώπων στους οποίους απευθυνόταν με τον μοναδικό λόγο του.

“Το νέο κρασί πρέπει να μπει σε νέους ασκούς και όποιος αντέξει”, συνήθιζε να λέει.

Ο δημοσιογράφος κ. Στέλιος Κούκος μας περιέγραψε μια από τις πολλές ομιλίες του στο Αριστοτελειο Πανεπιστήμιο.

“… Η εκδήλωση ήταν στο αμφιθέατρο της Πολυτεχνικής Σχολής του Α Π Θ μπροστά σε ένα ετερόκλητο φοιτητικό ακροατήριο, αφού, όπως πάντα, στις ομιλίες του συμμετείχαν κυρίως φοιτητές από τους πιο συντηρητικούς μέχρι τους πιο ανήσυχους και ταραχώδεις, αλλά και εξωπανεπιστημιακοί· όπως και μερικές από τις σημαντικότερες μορφές της τέχνης και της διανόησης. Για παράδειγμα ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης στην Θεσσαλονίκη, ο Διονύσης Σαββόπουλος στην Αθήνα.

Ξεκίνησε με την φράση «είσαστε όλοι Αγιορείτες» που προκάλεσε, ιδιαίτερη εντύπωση στην αίθουσα!

Είχαν προηγηθεί λίγα δευτερόλεπτα αγιορείτικης σιωπής του ομιλητή, δηλαδή προσευχής, μετά την μικρή παρουσίαση που του έγινε.

Και μετά άρχισε τον υπερ-λόγο, λόγο του που πάσχιζε, όχι να μας ξεσηκώσει, αλλά έμμεσα να μας… ξεκουνήσει”.

Ο Βασίλειος Γοντικάκης, ενέπνευσε στις αρχές της δεκαετίας του 80 με την στάση ζωής του στην μοναστική πολιτεία, την σκέψη και την δράση του, το αποκαλούμενο «ρεύμα των Νεοορθόδοξων», που ευαγγελιζόταν την αναζήτηση μιας ζωντανής Ορθοδοξίας πέρα από την ηθικισμό των παραθρησκευτικών οργανώσεων ή τον δυτικότροπο διαφωτισμό της μεταπολεμικής Ελλάδας και στην κοσμική κοινωνία τροφοδοτούσαν διανοούμενοι όπως οι Χρήστος Γιαναράς, Κωστής Μοσκώφ, Κώστας Ζουράρις, Γιάννης Ζηζούλιας, Διονύσης Σαββόπουλος κ.α.

“Γύρω στο 1983 διάβασα σε κάποιο άρθρο του περιοδικού Σχολιαστής τον πρωτοεμφανιζόμενο όρο “Νεορθοδοξία” αφηγείται ο επί πολλά χρόνια αρχιτέκτων στο Άγιο Όρος κ. Φαίδων Χατζηαντωνίου.

“Με έκπληξη διαπίστωσα πως τρεις πασίγνωστοι άτυποι εκπρόσωποι τριών τάσεων της ελληνικής Αριστεράς, ήτοι ο Κωστής ΜοσκώΦ (ΚΚΕ), Κώστας Ζουράρις (ανανεωτική αριστερά) και Διονύσης Σαβόπουλος (ανένταχτη αριστερά), συνδέονταν με μια τελείως αναπάντεχη συμπόρευση: την σχέση τους με έναν αγιορείτη λόγιο, τον Βασίλειο Γοντικάκη, ο οποίος, μαζί με τον τότε ηγούμενο της Μονής Γρηγορίου Γεώργιο Καψάνη ενσάρκωναν το ιδεώδες ενός νέου αγιορείτικου κοινοβιακού μοναχισμού.

Περίεργο πράγμα: τα κομμάτια της Αριστεράς που δεν μπορούσαν να τα βρουν μεταξύ τους στους καθημερινούς αγώνες θεωρίας και πράξης, τα έβρισκαν στο Άγιο Όρος, συνδιαλεγόμενα με έναν, παντελώς άγνωστο στους κύκλους της Αριστεράς, αρχιμανδρίτη λόγιο κάνοντας βουτιές στα νερά μιας εν πολλοίς άγνωστης πηγής της μακραίωνης ελληνικής παράδοσης.

Θυμάμαι έντονα ένα πηγαδάκι με τέσσερις-πέντε συναδέλφους μηχανικούς στην πρώτη μας επίσκεψη στην Μονή Γρηγορίου, αριστεροί εμείς, όπου μας πλησιάζει ο ηγούμενος Γεώργιος και μας λέει ότι «η υπέρτατη μορφή αναρχίας είναι η ορθοδοξία», κατεβάζοντας στη συνέχεια τσιτάτα των νεομαρξιστών της Σχολής της Φρανκφούρτης, όπως ο Μαρκουζε και Χορκχαίμερ. Οι γέροντες Βασίλειος Γοντικακης και Γεώργιος Καψανης ήταν μεγάλες και γοητευτικές προσωπικότητες του σύγχρονου αγιορείτικου μοναχισμού. ”

Η Καλλιτεχνική Διευθύντρια του MOMus-Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη κ.Μαρία Τσατσάνογλου, αφηγείται για την γνωριμία της με τον εκλιπόντα Βασίλειο και τις καλλιτεχνικές του ευαισθησίες.

“Τον Βασίλειο, μαζί με τον στενό του συνεργάτη μοναχό Χριστόφορο, τους γνώρισα στη Μόσχα όταν προσπαθούσαν ματαίως να επαναποκτήσουν από την Ρωσική Εκκλησία ένα μετόχι κοντά στην Κόκκινη Πλατεία που ανήκε ιστορικά στην Ιβήρων.

Εγώ δεν είχα καμία σχέση με όλα αυτά, αλλά με συγκινούσε η προσπάθειά τους. Περίμενα τις τακτικές επισκέψεις τους για να τους κεράσω καφέ και να πεταχτώ για κρουασάν στον διπλανό φούρνο ώστε να τους δώσω χρόνο να ξεκουραστούν και να αρχίσουν τις ωραίες διηγήσεις. Μια μέρα με πέτυχαν στο γραφείο μου στην Ελληνική Πρεσβεία να συμπληρώνω τη φορολογική μου δήλωση. Δεν γινόταν, τότε, διαδικτυακά η φορολογική δήλωση και συμπληρώναμε κάτι σεντόνια σαν μεγάλες εφημερίδες.

“Να γιατί χαίρομαι πού έγινα μοναχός, γιατί δεν έχω τέτοιες γραφειοκρατίες” μου είπε γελώντας. Σε ένα ταξίδι μου χάρισε την αγιορείτικη υφαντή τσάντα ταξιδιών του, σε ένα άλλο πήγαμε μαζί σε έκθεση μοντέρνας τέχνης. Εξάλλου αγαπούσε την τέχνη, λάτρευε κυριολεκτικά τον Τσαρούχη και τον θεωρούσε φίλο του. Αυτόν επισκεπτόταν ο Νίκος Αλεξίου και σταδιακά δημιούργησε το σπουδαίο έργο του “The End”, μια μεγάλη εγκατάσταση εμπνευσμένη από το ψηφιδωτό δάπεδο του Καθολικού της Μονής Ιβήρων που έδειξε το 2005 στην Μπιενάλε Αλεξάνδρειας και το 2007 στη Μπιενάλε Βενετίας.

Ο Βασίλειος Γοντικάκης άκουγε κάθε τι προσεκτικά και δεν ήταν ακραίος και λαϊκιστής (“κάτι Καντιώτηδες συκοφαντούν την εκκλησία” έλεγε), δεν θεωρούσε την ορθόδοξη πίστη προαπαιτούμενο για οτιδήποτε, είχε απίστευτο χιούμορ και αγαπούσε και υποστήριζε πραγματικά και βαθειά όλους ανεξαιρέτως τους αδύναμους και καταφρονημένους. Είχε εναντιωθεί με τους μοναχούς που υποχρέωναν τους επισκέπτες, στα εγκαίνια της πρώτης έκθεσης του τότε νεοσύστατου Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού με θησαυρούς του Αγίου Όρους, να μην φορούν μέσα στο κατακαλόκαιρο αμάνικα και κοντά παντελόνια (τις δε γυναίκες να μην φορούν γενικώς παντελόνια!). “Μα είναι στην πόλη, γυρνούν από βόλτα στη θάλασσα και επισκέπτονται μουσείο και όχι μοναστήρι, τί σημασία έχει πώς είναι ντυμένοι” έλεγε. Θεωρούσε πως η εκκλησία είναι πιστή στον θεολογικό λόγο και δεν λαϊκίζει, διαχωρίζοντας με τον τρόπο του τις σχέσεις εκκλησίας και κράτους:

“Άν με κοσμικό τρόπο διοργανώνουμε τους εκκλησιαστικούς θεσμούς και με πνευματικό, νομίζουμε, τρόπο κηρύσσουμε το Ευαγγέλιο, αυτό σημαίνει ότι και τα δυο (θεσμός και χάρισμα) πάσχουν και είναι αμφιβόλου γνησιότητας.

Ο κ. Χάρης Τοπαλίδης, εκπρόσωπος της Τραπεζας Μακεδονίας Θράκης τότε, είχε συνταξιδέψει στα μέσα της δεκαετίας του 90 στις Βρυξέλλες με τον Βασίλειο για να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους ενός σημαντικού έργου της Μονής και θυμάται:

“Αφού τελείωσαν οι συναντήσεις με το Γραφείο του αρμόδιου Επιτρόπου και τον ίδιο τον Επίτροπο, τον προσκαλέσαμε σε μια Βrasserie για μια μπίρα και συζήτηση.

Ξεπερνώντας την αρχική έκπληξη μου για το γεγονός ότι ένας Άγιος πατέρας, όπως αυτός, έρχεται να πιούμε μπίρα σε pub στις Βρυξέλλες, δεν ήξερα ότι ήμουν μπροστά σε μια ακόμη μεγαλύτερη. Μετά από μια συγκλονιστική συζήτηση για την κοινωνική διάσταση της Ορθοδοξίας και αφού ανέλυσε το προσωπικό του πιστεύω, ο Βασίλειος κατέληξε: ”Ξέρετε γιατί είμαι Ορθόδοξος; Γιατί η Ορθοδοξία μου επιτρέπει να είμαι αναρχικός“.

Η ανανεωτική ευρύτητα του πνεύματος αυτο΄πυ του ιερωμένου και η απελευθερωτική του θεολογία – υποστηριζόμενη και από ένα διδακτορικό τίτλο στη Φιλοσοφία στη Γαλλία-, μου δημιούργησε τόσο ισχυρή εντύπωση που ήταν ικανή να διαλύσει τα αρνητικά (συντηρητικά) θεολογικά στερεότυπα που μπορεί να έχει κάποιος για την Ορθοδοξία”. Αυτή ήταν η ελευθερία σκέψης του Βασιλείου που γνώρισα εγώ».

Σε προχωρημένη ηλικία και αδυνατώντας να αυτοεξυπηρετηθεί, ο Βασίλειος, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την καλύβα του στο βουνό και να επιστρέψει στο μοναστήρι, όπου έτυχε φροντίδας. Στη διάρκεια μιας Θείας Λειτουργίας, στο καθολικό της μονής σκόνταψε, έπεσε και έσπασε το ισχύον.

“Έκοιμήθη έμπλεος χαράς και θείου φωτός”, μερικές μέρες αργότερα σε κλινική της Θεσσαλονίκης και τα τελευταία του λόγια στην εντατική, όπως μας είπαν άνθρωποι που ήταν δίπλα του, ήταν: “ο Χριστός είναι η Ζωή, είναι το Φως, είναι Παράδεισος”.

Η ΘΕΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

+ Αρχ. Βασιλείου Γοντικάκη

Ἐρώτησι: π. Βασίλειε, εἶστε ὁ ἡγούμενος μιᾶς πολὺ μεγάλης Μονῆς, μιᾶς πολὺ ἱστορικῆς Μονῆς στὸ Ἅγιον Ὄρος. Τὰ τελευταῖα χρόνια παρατηρήθηκε μιὰ ἀναγέννησι στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ποῦ ὀφείλεται κατὰ τὴ γνώμη σας; 

Ἀπάντησι: Νομίζω ὅτι τὸ Ἅγιον Ὄρος εἶναι ἕνα κομμάτι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, εἶναι τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας, εἶναι ὁ τόπος τῆς ἀσκήσεως καὶ τῆς ἡσυχίας, εἶναι ὁ τόπος ποὺ κρύβει πολλὴ χάρι. Κάποτε εἴχαμε περιφρονήσει τὸ Ὄρος καὶ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ποὺ θεωρήσαμε ὡς κάτι μικρὸ ἢ μὴ σημαντικό. Στὴ συνέχεια, ἴσως μιὰ ἀποστασία καὶ μιὰ ἀπομάκρυνσι ἀπὸ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἔκανε νὰ νοιώσουμε τὴ χάρι ποὺ βρίσκεται στὸ Ἅγιον Ὄρος. Πράγματι, συμβαίνει μιὰ ἀναγέννησι στὸ Ὄρος, ἀλλὰ αὐτὸ δὲν ὀφείλεται σὲ κάποια ἀπόφασι ἑνὸς μεγάλου ἄρχοντος, ἐκκλησιαστικοῦ ἢ πολιτικοῦ, ἢ σὲ κάποια προσπάθεια. Ἄνθρωποι ποὺ ἦρθαν νὰ προσκυνήσουν στὸ Ἅγιον Ὄρος ἢ νὰ τὸ ἐπισκεφθοῦν ἀπὸ περιέργεια ἔνοιωσαν ἕνα ἐσωτερικὸ συγκλονισμό, ἔνοιω σαν ὅτι ἐδῶ πέρα ὑπάρχει κάτι τὸ ἀληθινό, ὑπάρχει ἕνας λόγος ἐκκωφαντικός, ὁ ὁποῖος προσφέρεται διὰ τῆς σιγῆς. Ὑπάρχει ἕνα φῶς ποὺ σὲ ἕλκει. Κι ἄλλη φορὰ μοῦ ἔκαναν αὐτὴ τὴν ἐρώτησι, γιατί ἔρχονται νέοι στὸ Ἅγιον Ὄρος. Κι ἀπαντῶ ὅτι ἡ ἴδια ἐρώτησι μπορεῖ νὰ τεθῆ σ' ὅλα τὰ δένδρα καὶ σ᾿ ὅλα τὰ ἄνθη: γιατί πηγαίνουν πρὸς τὸ φῶς; ∆ιότι τὸ φῶς εἶναι ἡ προϋπόθεσι τῆς ζωῆς τους. Καὶ τὸ Ἅγιον Ὄρος εἶναι τὸ ὄρος τῆς μεταμορφώσεως, εἶναι τὸ ὄρος τῆς ἡσυχίας καὶ τοῦ θείου κάλλους, ποὺ ἕλκει τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου. Κι ἐπειδὴ σήμερα ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, ἰδιαίτερα ἡ ψυχὴ τοῦ νέου ἀνθρώπου, εἶναι ἀπο γοητευμένη ἀπ᾿ ὅλα τὰ σχετικὰ ποὺ μπορεῖ νὰ τοῦ προσφέρουν ὅλες οἱ θεωρίες, τὰ συστήματα καὶ τὰ κόμματα, γι' αὐτό, αὐθόρμητα καταφεύγει στὸ Ἅγιον Ὄ ρος. Ἔρχεται κάποιος στὸ Ἅγιον Ὄρος -πολλὲς φορές, ὅπως εἴπαμε, ἀπὸ περιέργεια- καὶ νοιώθει κάτι βαθύ. Ἔρχεται κάποιος ἄλλος στὸ Ἅγιον Ὄρος, νομίζοντας ὅτι ἔχει σχέσι μὲ τὴν Ἐκκλησία, καὶ δὲν παίρνει τίποτε. Ἀνάλογα μὲ τὸ πόσο κανεὶς εἶναι πληγωμένος ἢ εὐαίσθητος, θὰ πάρη ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἔτσι, τὸ Ἅγιον Ὄρος τὸ καταλαβαίνει ἢ ἕνα μικρὸ παιδὶ ἢ ἕνας ἄνθρωπος πολὺ πληγωμένος. Μπαίνοντας στὸ Ὄρος νοιώθεις ὅτι ὑπάρχει κάτι πνευματικό. Μπαίνοντας μέσα σὲ μιὰ μονή, σὲ μιὰ ἐκκλησία, ἡ ἴδια ἡ ἀρχιτεκτονικὴ τοῦ μοναστηριοῦ ἢ τῆς ἐκκλησίας, οἱ εἰκόνες, τὸ πρόγραμμα, ἡ ἀρχιτεκτονικὴ τῆς ζωῆς, οἱ ψαλμωδίες, ὅ λα λένε κάτι. Καὶ τὸ καταπληκτικὸ εἶναι ὅτι ὅλα λένε τὸ ἴδιο πράγμα, καὶ ὑπάρχει ἕνα συλλείτουργο, ποὺ παρουσιάζει τὴν παράδοσί μας, τὴν πολιτιστικὴ καὶ πνευματική. Κι ἔτσι, διαπιστώνεις ὅτι ἐδῶ πέρα ὑπάρχει ἕνας χῶρος ὅπου μπορεῖς νὰ μείνης. Θυμᾶμαι, ὅταν εἶχα ἐπισκεφθῆ ἕνα Γέροντα ἀγράμματο στὸ κελλί του, καὶ τὸν ρώτησα: «Γέροντα, τί κάνεις;», μοῦ ἀπάντησε: «Ἐδῶ μένω». ∆ὲν εἶχε νὰ πῆ τίποτε ἄλλο, παρὰ μόνο: «Μένω στὸν τόπο, ὅπου ἡ στάσι εἶναι κίνησι». Θὰ ἔλεγα καὶ κάτι ἄλλο: Ὅπως ἕνα ἔμβρυο μένει στὴ μήτρα τῆς μητέρας του καί, χωρὶς νὰ κάνη τίποτε, αὐξάνει καὶ μεγαλώνει, ἔτσι κι ἕνας ἄνθρωπος, ζώντας στὸ Ἅγιον Ὄρος, μέσα στὴν Ἐκκλησία, σ᾿ ὅλο αὐτὸ τὸ πνεῦμα, χωρὶς νὰ κάνη τίποτε, νοιώθει ὅτι αὐξάνει, γιατὶ βρίσκεται μέσα στὴ μήτρα τῆς μητέρας Ἐκκλησίας. Ἐδῶ νοιώθεις ὅτι, ἐν τέλει, Ἐκκλησία εἶναι ὅλος ὁ χῶρος, ὅλος ὁ κόσμος, ὅλη ἡ κτίσι, ἁγιασμένη καὶ μεταμορφωμένη μὲ τὴ χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. 

Ἐρ.:π. Βασίλειε, ὑπάρχει ἡ ἄσκησι καὶ ἡ ἀσκητικὴ στὸ Ἅγιον Ὄρος. Αὐτὰ τὰ μεγέθη τῆς ζωῆς τοῦ πιστοῦ καὶ τοῦ μοναχοῦ πῶς μποροῦν νὰ βοηθήσουν τὸ σημερινὸ ἄνθρωπο νὰ δῆ τὸν κόσμο μέσα ἀπὸ τὴν ὀπτικὴ γωνία τοῦ Ἁγίου Ὄρους; 

Ἀπάντησι:: Ἡ ἄσκησι συνήθως, ὅταν ἀκούγεται ἀπὸ τὸν κόσμο, δημιουργεῖ ἕνα αἴσθημα ὄχι καὶ τόσο εὐχάριστο. Ἀλλά, ἐν τέλει, εἶναι ἡ προϋπόθεσι γιὰ νὰ φθάσουμε στὴν ἄνθησι καὶ στὴν καρποφορία. Ὅπως ἕνα δένδρο δὲν μπορεῖ νὰ καρποφορήση, ἂν δὲν καλλιεργηθῆ καὶ κλαδευθῆ, ἔτσι κι ἕνας ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ φθάση στὴν καρποφορία του, ἂν δὲν περάση μιὰ ἄσκησι. Αὐτὸ ποὺ χρειάζεται εἶναι μιὰ διάκρισι, γιὰ νὰ νοιώσουμε ὅτι ἄλλο εἶναι τὸ κλάδεμα, καὶ ἄλλο τὸ κουτσούρεμα, ἄλλο εἶναι ἡ ἐγχείρησι, ποὺ γίνεται ἀπὸ ἕνα χειροῦργο, καὶ ἄλλο τὸ σφάξιμο, ποὺ γίνεται ἀπὸ ἕνα σφάχτη. Ζώντας μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία νοιώθεις ὅτι, ὅταν εἶναι αὐστηρή, δείχνει σ' ἐσένα τὴν ἀγάπη της· καὶ ὅτι, ὅταν εἶναι φιλάνθρωπη, ἡ φιλανθρωπία της καὶ ἡ ἀγάπη της δὲν ἔχουν τίποτε νὰ κάνουν μὲ ἄρρωστους συναισθηματισμούς, ἀλλὰ ἔχουν σχέσι μὲ κάτι ἀληθινὸ καὶ δραστικό. Ἔτσι, νοιώθεις ὅτι ἡ ἄσκησι στὸ Ἅγιον Ὄρος εἶναι προϋπόθεσι τῆς καρποφορίας, ἡ νηστεία εἶναι προϋπόθεσι τοῦ χορτασμοῦ -ὅπως λέγει τὸ Τριώδιο, ἔχουμε, κατὰ τὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, στὴ νηστεία τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὡς ἄριστο ἐστιάτορα- ἡ ταπείνωσι εἶναι προϋπόθεσι τῆς ἀληθινῆς δόξας, ἡ ἀπομάκρυνσι ἀπὸ τὸν κόσμο εἶναι προϋ πόθεσι γιὰ νὰ ἑνωθῆς μὲ ὅλο τὸν κόσμο. Γι' αὐτό, ὁρίζεται καὶ ὁ μοναχὸς ὡς «ὁ πάντων χωρισθεὶς καὶ πᾶσι συνηρμοσμένος». Ἂν ἕνας θέλη νὰ ἑνωθῆ μὲ ὅλο τὸν κόσμο, πρέπει νὰ χωριστῆ ἀπὸ ὅλο τὸν κόσμο. Ἂν ἑνωθῆ μὲ μερικά, τότε χωρίζε ται ἀπ᾿ ὅλα τ᾿ ἄλλα. Καὶ ἐπειδὴ ὑπάρχει αὐτὴ ἡ μεγάλη ἀπαίτησι νὰ ἑνωθῆς μὲ ὅλο τὸν κόσμο, χωρίζεσαι ἀπ᾿ ὅλο τὸν κόσμο. Μέσα στὴν Ἐκκλησία βρίσκεις αὐτὴ τὴν τέχνη τοῦ κλαδέματος, ποὺ χρειά ζεσαι γιὰ νὰ καρποφορήσης. Μέσα στὴν Ἐκκλησία βρίσκεις τὸν τρόπο πῶς τὸ πένθος γίνεται χαροποιό, πῶς ἡ ταπείνωσι ἀποδεικνύεται ὑψοποιός, πῶς μὲ τὴ φτώχεια πλουτίζεις καὶ πῶς μὲ τὴν ὑπακοὴ ἐλευθερώνεσαι. Ὅταν νοιώσης ὅλα αὐτὰ μέσα στὴν Ἐκκλησία, νοιώθεις στὸ τέλος ὅτι διὰ τοῦ θανάτου προχώρησες στὴν αἰώνια ζωή. Λοιπόν, ἡ ἄσκησι διδάσκεται στὸ Ἅγιον Ὄρος, ἡ ἡσυχία καὶ ἡ ἀπομάκρυνσι. Ἀλλὰ ἡ ἀπομάκρυνσι καὶ ἡ ἀναχώρησι σὲ φέρνουν στὴν ἀληθινὴ κοινωνία, καὶ ἡ ἡσυχία εἶναι μιὰ πλησμονὴ δράσεως καὶ ζωῆς, ἡ ὁποία ἐνεργεῖται ἀπὸ μιὰ ἄλλη δύναμι, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, τὴ στιγμὴ ποὺ ὁ ἄνθρωπος καταξιώνεται νὰ προσφέρη ὁλόκληρο τὸν ἑαυτό του Χριστῷ τῷ Θεῷ, στὸν ἴδιο τὸν Θεό. 

Ἐρ.:Ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος λέγει τοῦτο τὸ ἐκπληκτικό: «∆ιὰ πλοῦτον ἄπειρον ὑπάρχω πένης καὶ διψῶ διὰ πλῆθος ὑδάτων». Αὐτὴ ἡ δίψα τοῦ πλήθους τῶν ὑδάτων μπορεῖ νὰ κορεσθῆ στὸ Ἅγιον Ὄρος; 

Ἀπάντησι: Αὐτὴ ἡ δίψα μπορεῖ νὰ κορεσθῆ στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἀλλά, ἐπειδὴ μπορεῖ νὰ κορεσθῆ στὸ Ἅγιον Ὄρος μ᾿ ἕνα τρόπο θαυμαστό, ποὺ σημαίνει ὅτι μπορεῖ νὰ κορεσθῆ καὶ σὲ κάθε ἕνα ἄνθρωπο ποὺ βρίσκεται ἐν παντὶ τόπῳ τῆς δεσποτεί ας τοῦ Κυρίου, ἂν ὁ ἄνθρωπος αὐτὸς καταφύγη στὸν Χριστὸ διὰ τῆς Ἐκκλησίας, γι' αὐτὸ χαίρεται κανεὶς τὴ χαρὰ τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἄν, δηλαδή, ἕνας μοναχὸς στὸ Ἅγιον Ὄρος ἔβρισκε κάτι τὸ ὁποῖο ἔσβηνε τὴ δίψα του, τὴ βαθιὰ καὶ ἀληθινή, καὶ αὐτὸ τὸ ἴδιο δὲν ἔσβηνε τὴ δίψα κάθε ἑνὸς ἀνθρώπου, τότε δὲν θὰ ἔσβηνε οὔτε τὴ δική του. Τὸ Ἅγιον Ὄρος μᾶς παρηγορεῖ, γιατὶ δι᾿ αὐτοῦ βλέπουμε ὅτι ὅλοι οἱ ἄν θρωποι μποροῦν νὰ μποῦν μέσα στὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ποὺ εἶναι ἡ εὐρυχω ροτέρα τῶν οὐρανῶν καὶ ἡ ζεστὴ φωλιὰ ποὺ ὅλους μᾶς χωρᾶ καὶ ὅλους μᾶς ἀνα παύει. 

Ἐρ.:π. Βασίλειε, οἱ οὐράνιες αὐτὲς πολιτεῖες τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺ εἶναι οἱ ἱερὲς μονὲς -ἔτσι, τουλάχιστο, τὶς ἔνοιωσα, ὅταν πῆγα στὸ Ὄρος- μποροῦν ν᾿ ἀ ποτελέσουν πρότυπα γιὰ τὸ βίο τῶν ἀνθρώπων; 

Ἀπάντησι: Νομίζω ὅτι μποροῦν ν᾿ ἀποτελέσουν τὰ μοναδικὰ πρότυπα, ἀκριβῶς γιατὶ ἐκεῖ νοιώθεις ὅτι γίνεται σεβαστὸς ὁ ἄνθρωπος. Κι ἐδῶ θὰ ἤθελα νὰ πῶ τὸ ἑξῆς: Πόσο διαφέρουν τὸ γεγονὸς καὶ ἡ ὀργάνωσι τῆς ζωῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὸ γεγονὸς καὶ τὴ διάρθρωσι τῆς ζωῆς ἑνὸς δυτικοῦ, ἂς ποῦμε, μοναστηριοῦ! Ἐκεῖ πέρα βασιλεύει ἕνας νόμος καὶ μιὰ τάξι, ποὺ ρυθμίζουν τὰ πάντα. Ἐδῶ πέρα, νομίζω πολὺ περισσότερο, βασιλεύει μιὰ ζωή. Ἄλλο εἶναι τὸ πνεῦμα ἑνὸς στρατώνα, καὶ ἄλλο τὸ πνεῦμα μιᾶς οἰκογένειας, ὅπου ἡ μητέρα φροντίζει τὸ κάθε ἕνα της παιδί ἀναλογα μὲ τὴν ἡλικία του καὶ ἀνάλογα μὲ τὸ τί ἔχει ἀνάγκη. Βλέπει κανεὶς στὸ Ἅγιον Ὄρος ὅτι ἡ Παναγία εἶναι ἡ μητέρα μας -τὸ Ἅγιον Ὄρος λέγεται Περιβόλι τῆς Παναγίας- καὶ ὅτι στὸ Ἅγιον Ὄρος ὑπάρχει ἡ δυνατότητα ὁ κάθε ἕνας νὰ βρῆ τὸν τρόπο του, νὰ βρῆ τὸν ρυθμό του, νὰ βρῆ τὸν ἑαυτό του. Καὶ ἔτσι, ὅλοι εἶναι ἐλεύθεροι καὶ ὅλοι εἶναι ἑνωμένοι. Τὸ Ἅγιον Ὄρος ἔχει μεγάλα κοινόβια μοναστήρια, ἔχει σκῆτες, ποὺ εἶναι σὰν μικρὰ χωριά· καὶ κάθε σπίτι μιᾶς σκήτης, ποὺ λέγεται καλύβη, ἔχει ἕνα, δύο, τρεῖς, τέσσερις μοναχούς, καὶ ἔχει ἕνα μικρὸ κῆπο καὶ μιὰ ἐκκλησία. Καὶ κάθε μέ ρα κάνουν οἱ λίγοι μοναχοὶ τῆς καλύβης τὴν ἀκολουθία στὴν ἐκκλησία τῆς καλύ βης, καὶ κάθε Κυριακὴ καὶ μεγάλη γιορτὴ συγκεντρώνονται ὅλοι μαζὶ στὸ Κυριακό, ποὺ εἶναι ἡ κεντρικὴ ἐκκλησία τῆς σκήτης. Κι ἔτσι, ἔχουμε τὸν συνδυασμὸ τῆς κοινοβιακῆς ζωῆς καὶ τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς. Ἐκτὸς ἀπὸ τὶς σκῆτες, ἔχουμε τὰ κελλιά, ποὺ εἶναι σὰν μικρότερα μοναστήρια. Καὶ ἐκτὸς ἀπὸ τὰ κελλιά, ἔχουμε τὰ ἡσυχαστήρια, ὅπου μένουν ἕνας ἢ δύο ἢ τρεῖς μοναχοί, ποὺ ζοῦν πιὸ φτωχικὰ καὶ πιὸ ἥσυχα. ῎Ετσι, λοιπόν, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ μοναστήρια, ἔχουμε τὶς σκῆτες, τὰ κελλιά, τὰ ἡσυχαστήρια. Ὁ καθένας ἔχει τὸν τόπο του. Καί, ταυτόχρονα, ὑπάρχουν οἱ Ἕλληνες, οἱ Ρῶσοι, οἱ Βούλγαροι, οἱ Σέρβοι, οἱ Ρουμάνοι, ποὺ ὁ καθένας ἔχει τὴ σκήτη του κι ἔχει καὶ τὸ μοναστήρι του. Καὶ βλέπουμε ὅτι ὅλοι βρίσκουν τὸν τό πο τους, καὶ ὅτι οἱ λαοὶ εἶναι ἀδελφωμένοι. Κι αὐτὸ τὸ γεγονὸς ὑπάρχει καὶ ἱερουργεῖται, κι ἔχει ξεπεράσει ὅλες τὶς δυσκολίες σὲ μιὰ σειρὰ χιλίων καὶ πλέον ἐ τῶν. Ἄν, λοιπόν, κανεὶς εἶναι ἀνθρωπολόγος, ἂν εἶναι κοινωνιολόγος, ἂν θέλη πραγματικὰ νὰ γνωρίση τὸν ἄνθρωπο καὶ νὰ σεβαστῆ τὸν ἄνθρωπο, ἂν θέλη νὰ φτιάξη συστήματα κοινωνικά, ποὺ νὰ χωροῦν τὸν ἄνθρωπο, καὶ νὰ κτίση σπίτια καὶ πολιτεῖες, ποὺ νὰ δίνουν τὴ δυνατότητα στὸν ἄνθρωπο νὰ πάρη τὴ σωστὴ ἀ γωγή, νομίζω ὅτι ἔχει νὰ πάρη πάρα πολλὰ ἀπὸ τὸ Ἅγιον Ὄρος, ποὺ εἶναι μιὰ φανέρωσι καὶ μιὰ ὑλοποίησι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Επικήδειος στον μακαριστό Γέροντα Βασίλειο Ιβηρίτη από τον Καθηγούμενο της Ι.Μ. Ιβήρων

 

Συγκινητικός ήταν ο επικήδειος λόγος που εκφώνησε ο Καθηγούμενος της Ι. Μ. Ιβήρων στην κηδεία του μακαριστού Γέροντα Βασιλείου Γοντικάκη.

Σεβαστέ μας Γέροντα,

Πάντα σᾶς ἄρεσε τὸ δοξαστικὸ τοῦ ἑσπερινοῦ τοῦ Μεγάλου Σαββάτου: Καὶ εὐλόγησεν ὁ Θεὸς τὴν ἡμέραν τὴν ἑβδόμην· τοῦτο γάρ ἐστι τὸ εὐλογημένον Σάββατον· αὕτη ἐστὶν ἡ τῆς καταπαύσεως ἡμέρα, ἐν ᾗ κατέπαυσεν ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων αὐτοῦ ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ διὰ τῆς κατὰ τὸν θάνατον οἰκονομίας, τῇ σαρκὶ σαββατίσας.

Σήμερα ἔχουμε τὸν δικό σας σαββατισμό, τὴν δική σας ἀνάπαυση καὶ τὴν κατάπαυση ἀπὸ πάντων τῶν ἔργων. Κανονικὰ σεβόμενοι τὴν ἐπιθυμία σας δὲν ἔπρεπε νὰ ποῦμε τίποτα ἀλλὰ ἐν σιγῇ καὶ προσευχῇ νὰ παραδώσουμε στὴν γῆ τὸ σκῆνος σας καὶ νὰ σᾶς προπέμψουμε στὴν αἰωνιότητα. Κάνοντας ὅμως ὑπακοὴ σὲ ἀγαπητοὺς ἀδελφούς, θὰ τολμήσω νὰ ψελλίσω μερικὰ ἄτεχνα λόγια. Γράφατε στὰ Ἀποτυπώματα:

Ὅταν ἤλθαμε στὴν Ἰβήρων ποὺ γινόταν κοινόβιο, μὲ εἶδε κάποιος στὰ ἔργα τῆς Μονῆς καὶ μοῦ εἶπε: θὰ ἦταν καλὸ νὰ ἤσουν νεώτερος, γιὰ νὰ μποροῦσες νὰ τέλειωνες τὸ ἔργο. Μέσα μου ἀντήχησε μιὰ ἀπάντησι: Ὁ ἄνθρωπος δὲν γερνᾶ, οὔτε φεύγει. Οἱ ἄλλοι ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἑαυτός του. Ἀλλοίμονο ἂν ἡ ζωὴ καὶ οἱ φιλοδοξίες τοῦ ἀνθρώπου ἄρχιζαν καὶ τέλειωναν μέσα στὸν χρόνο τοῦ παρερχόμενου βίου του.

Στὴν Ἐκκλησία καταργήθηκε ὁ θάνατος καὶ ζῆ ἡ κοινωνία τῶν Ἁγίων. Λειτουργεῖ ἡ λογική: «χαίρω ἐν τοῖς παθήμασί μου». Καὶ ἀρχίζω τὴ ζωή μου ὅταν τελειώνω. Κάθε μιὰ δυσκολία σὲ βοηθᾶ, καὶ κάθε εὐλογία σὲ τρέφει. . .

Τὰ μεγάλα ποὺ ποθήσαμε καὶ τὰ ἀνέκφραστα ποὺ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη ὑπάρχουν καὶ λάμπουν ὁλοφώτεινα, τώρα ποὺ τὰ φθαρτὰ καὶ πρόσκαιρα περνοῦν καὶ φεύγουν.

Ἡ Ἰθάκη πρὸς τὴν ὁποία πορευόμαστε εἶναι χῶρος ἀλήκτου χαρᾶς καὶ εὐρυχωρίας. . .

Ὅλα συλλειτουργοῦν μέσα σὲ φῶς ἀνέσπερο καὶ σὲ χαρὰ ἀνέκφραστη. . .

Στὴν ἀρχή, ὁ κόπος καὶ ὁ ἀγώνας τῆς ζωῆς καὶ τῆς δημιουργίας. Στὸ τέλος, ἡ εἰρήνη τῆς καταπαύσεως καὶ ἡ χαρὰ τῆς συγκομιδῆς.

Μέσα σ’ αὐτὲς τὶς γραμμὲς σκιαγραφεῖται ἡ ζωή, ὁ ἀγώνας σας καὶ τὸ τέλος σας. Ποτὲ δὲν θελήσατε τὴν προβολὴ καὶ τὴν ἔπαινο. Συχνὰ λέγατε τὸ ἀληθινὸ τιμᾶται περιφρονούμενο, καὶ δὲν ὑπάρχει πουθενά, οὔτε στὴν Σταυρονικήτα οὔτε στὴν Ἰβήρων, σὲ καμιὰ ἐπιγραφὴ τὸ ὄνομά σας.

Ἀναπαυόσασταν μὲ αὐτὰ τὰ λόγια τοῦ Πατρὸς Πορφυρίου νὰ φύγω, νὰ χαθῶ, νὰ μὴν ὑπάρχω. Ἀναπαυόσασταν μὲ τοὺς χαμένους καὶ ἐξουθενημένους καὶ αὐτοὶ κοντά σας ἔβρισκαν τὴν παρηγοριά, τὴν ἀνάπαυση, τὴν προστασία.

Πολλὲς φορὲς ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ εὐεργετήσατε καὶ ἐμπιστευθήκατε δεχθήκατε μεγάλες δοκιμασίες ἀλλὰ ἐσεῖς ἤσασταν σὰν τὸν Ἄθωνα ποὺ τὸν χτυποῦν οἱ κεραυνοὶ καὶ οἱ καταιγίδες καὶ αὐτὸς μένει ἀτάραχος, γιατὶ ἤσασταν πάντα παραδομένος στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Συνέχεια λέγατε ὅτι Εἶναι ἀνάμεσά μας ὁ ἄνω τῷ Πατρὶ συγκαθήμενος καὶ ὧδε ἡμῖν ἀοράτως συνών. Μᾶς βλέπει, μᾶς παρακολουθεῖ ἀοράτως καί, ὅταν Αὐτὸς κρίνει, ἐπεμβαίνει σωστικά. Συνέχεια λέγατε Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν.

Λύνατε ἄλυτα προβλήματα καὶ ἤσασταν ἀνυποχώρητος σὲ θέματα ποὺ ἔθιγαν τὰ ἀπ’ αἰώνων κεκτημένα προνόμια τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Κάποτε μοῦ λέγατε σὲ δύσκολα θέματα τῆς Διπλῆς Ἱερᾶς Συνάξεως: πᾶτε καὶ θὰ μιλήσουν οἱ πεθαμένοι, ἡ ἀεὶ ζῶσα παράδοση τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ποὺ μεταδίδεται ἀπὸ γενιὰ σὲ γενιά. Εἴχατε ἕνα φοβερὸ δυναμισμὸ μέχρι τέλους καὶ πολλὲς φορὲς ἐμφανιζόσασταν ἐκρηκτικὸς καὶ ταυτόχρονα ἤσασταν εὐαίσθητος μὲ ψυχὴ μικροῦ παιδιοῦ. Ὅταν νοιώθατε ὅτι κάποιον στεναχωρήσατε, δὲν διστάζατε νὰ πῆτε εὐλόγησον καὶ νὰ βάλετε μετάνοια.

Οἱ λόγοι σας στὰ πανεπιστήμια σαγήνευαν τοὺς φοιτητές, γιατὶ μιλούσατε τὴ γλῶσσα τους καὶ γαληνεύατε τὶς ταραγμένες ψυχές τους.

Τὰ συγγράμματά σας, σταγμένο αἷμα ὅπως λέγατε, ἄφηναν βάλσαμο στὶς ψυχὲς τῶν πονεμένων ἀνθρώπων. Μοχθήσατε τόσο στὴ Μονὴ Σταυρονικήτα, ὅσο καὶ στὴν Ἰβήρων, ὅταν ἀναλάβατε ἡγούμενος, γιὰ τὴν κτηριακὴ ἀνακαίνιση τῶν Μονῶν, προσέχοντας καὶ τὴ λεπτομέρεια, σεβόμενος τὴν παράδοση καὶ συνδυάζοντας τὴν ἀρχοντιὰ μὲ τὴν ἁπλότητα, λέγοντας ὅτι καὶ τὸ κτίσιμο εἶναι θεολογία. Καὶ σήμερα αἰσθανόμαστε ὅτι ἄλλοι κεκοπιάκασι καὶ εἰς τὸν κόπον αὐτῶν εἰσεληλύθαμεν (πρβλ. Ἰω. 4, 38).

Τὸ πιὸ μεγάλο ποὺ κάνατε, ποὺ πολλοὺς συγκίνησε καὶ πολλοὺς ἔκρινε, ἦταν ἡ ἀπόφασή σας νὰ παραιτηθῆτε ἀπὸ τὴν ἡγουμενεία, ὄντας ἀκμαιότατος, 70 ἐτῶν, πρὶν ἀπὸ ἀκριβῶς 20 χρόνια. Ἀποσυρθήκατε στὴν ἡσυχία δεκαέξι χρόνια μόνος στὸ βουνό. Καὶ τὰ τελευταῖα τέσσερα στὸ Μοναστήρι. Καὶ μᾶς λέγατε: τώρα εἶμαι καλόγερος καὶ τὸ ἀπολαμβάνω καὶ σᾶς εἶμαι εὐγνώμων ποὺ μὲ ἀφήσατε νὰ ἀποσυρθῶ. Εἶναι αὐτὸ ποὺ γράψατε: Ὁ ἄνθρωπος δὲν γερνᾶ, οὔτε φεύγει. Οἱ ἄλλοι ποὺ ἀκολουθοῦν εἶναι ὁ ἀληθινὸς ἑαυτός του.

Σεβαστέ μας Γέροντα, σᾶς εὐχαριστοῦμε γιατὶ μᾶς κείρατε μοναχούς, μᾶς σεβαστήκατε, μᾶς στηρίξατε σὲ καιροὺς δοκιμασιῶν καί, χρησιμοποιῶντας πότε τὴν αὐστηρότητα, πότε τὴν ἐπιείκεια καὶ τὴν οἰκονομία, μᾶς ὁδηγήσατε στὴν μοναχικὴ ζωή. Μᾶς προσφέρατε στὴν Ἐκκλησία. Συνέχεια λέγατε ὅτι ἕνας γέροντας προσφέρει τὸν ὑποτακτικὸ στὴν Ἁγία Τράπεζα καὶ ὄχι στὴ δική του ἀρετή, σοφία, αὐθεντία. Τὸν προσφέρει στὸ ἅγιο θυσιαστήριο καὶ σὲ ἁγία συνοδεία, ἡ ὁποία εἶναι ἁγία, γιατὶ ἔχει ἐναποθέσει σὲ αὐτὸ τὸ ἅγιο θυσιαστήριο ὅλη της τὴν ζωή, τὰ σχέδια καὶ τὴν ἐλπίδα.

Εἴχατε ἕνα πνεῦμα ἐλευθερίας καὶ σεβασμοῦ πρὸς τὸν ἄνθρωπο ποὺ αὐτὸ σὲ δέσμευε καὶ σὲ ἔριχνε στὸ φιλότιμο. Ζητοῦμε συγγνώμη ἂν σᾶς στεναχωρήσαμε ἢ μυστικὰ ἴσως, σὰν ἄνθρωποι, γογγύσαμε. Ὅμως ἤσασταν ὁ γέροντάς μας, ὁ πατέρας μας, ποὺ κάτω ἀπὸ τὸ ἐπιτραχήλιό σας βρίσκαμε τὴν ἄφεση, τὴν ἀνάπαυση καὶ τὴν εἰρήνη τῶν λογισμῶν, ὅπως καὶ τόσοι ἄλλοι ἄνθρωποι. Ἡ παρουσία σας καὶ ἡ σκιά σας ἦταν γιὰ μᾶς ἀσφάλεια καὶ στήριγμα. Τώρα ποὺ φύγατε σωματικά, ἴσως σᾶς γνωρίσουμε ἀκόμα καλύτερα.

Προαισθανόμενος τὴν κοίμησή σας ζητήσατε καὶ μεταλάβατε συγκινημένος, ἀνοίγοντας τὰ χέρια σας ἀπὸ χαρὰ σὰν μικρὸ παιδί, Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ εἰς ἐφόδιον ζωῆς αἰωνίου. Καὶ ἑτοιμασθήκατε ἀπὸ ἐκείνη τὴν ὥρα γιὰ τὴν ἔξοδο, δηλαδὴ γιὰ τὴν εἴσοδό σας εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, καὶ λέγατε προγεύομαι τῆς τελικῆς μεγάλης πανηγύρεως τῆς ἐξόδου μου καὶ τῆς νεκρωσίμου ἀκολουθίας καὶ ταφῆς μου στὸ Ἰβήρων.

Μιλούσατε γιὰ τὴν αἰωνιότητα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, ὅτι εἶμαι καταδικασμένος νὰ ζῶ στὸν παράδεισο καὶ γιατί νὰ τὸ ἀξίζω ἐγὼ αὐτό. Ὁ παράδεισος εἶναι τὸ πιὸ γλυκὸ πρᾶγμα. Ἐὰν ζῆς μὲ τὸν Χριστό, θὰ ζήσης στὸν Παράδεισο. Τὰ πάντα εἶναι γεμᾶτα φῶς. Τὸ Α εἶναι ὁ Χριστὸς καὶ τὸ Ω ὁ κατηχητικὸς λόγος τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Καὶ ἄλλα πολλά.

Οἱ ἰατροὶ καὶ οἱ νοσηλευτὲς τῆς ΜΕΘ ἔλεγαν πόσο βοηθήθηκαν καὶ ἀλλοιώθηκαν ἐσωτερικὰ μὲ τὴν ἐκεῖ παρουσία σας τρεῖς ἑβδομάδες.

Ἡ Παναγία ἡ Πορταΐτισσα σᾶς πῆρε κοντά της γιὰ νὰ ψάλλετε μαζὶ μὲ τοὺς ἀπ’ αἰῶνος κεκοιμημένους αὐτὸ ποὺ πάντα σᾶς ἄρεσε: Αἱ γενεαὶ πᾶσαι μακαρίζομέν σε, τὴν μόνην Θεοτόκον. Νενίκηνται τῆς φύσεως οἱ ὅροι ἐν σοί, Παρθένε Ἄχραντε· παρθενεύει γὰρ τόκος καὶ ζωὴν προμνηστεύεται θάνατος. (Κοιμήσεως Θεοτόκου, εἱρμὸς θ΄ᾠδῆς)

Εὐχαριστοῦμε τὸν ἐκπρόσωπο τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκου-μενικοῦ Πατριάρχου ἡμῶν κ. κ. Βαρθολομαίου, Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Σύμης. Παρακαλοῦμε νὰ διαβιβάσετε στὸν Παναγιώτατο τὶς εὐχαριστίες, τὸν υἱικό μας σεβασμὸ καὶ τὴν ἀγάπη. Οἱ εὐχές του εἶναι βάλσαμο στὶς ψυχές μας.

Εὐχαριστοῦμε τοὺς ἁγίους ἀρχιερεῖς, τοὺς ἁγίους Καθηγουμένους καὶ ὅλους τοὺς πατέρες καὶ ἀδελφοὺς ποὺ ἤλθατε νὰ συμπροσευχηθῆτε γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς τοῦ γέροντος.

Τελειώνω μὲ αὐτοὺς τοὺς λόγους ποὺ ἐσεῖς πρὶν πενήντα ἕνα χρόνια τελειώσατε τὴν εἰσήγησή σας Ἡ ὑπέρβαση τοῦ θανάτου στὴ μοναχικὴ ζωή:

Μποροῦμε τώρα νὰ τελειώσωμε ἐνθυμούμενοι τὸν παρήγορο λόγο τοῦ Προφήτη Ἡσαΐου: «Τάδε λέγει Κύριος· μακάριος ὃς ἔχει ἐν Σιὼν σπέρμα καὶ οἰκείους ἐν Ἱερουσαλήμ». Καὶ μεῖς ὅλοι μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι εἴμαστε μακάριοι γιατὶ ἔχομε στὴ Σιὼν τῆς Ὀρθοδοξίας (τὸ Ἅγιον Ὄρος) τὸ σπέρμα τῶν ἁγίων ἀσκητῶν. Καὶ στὴν Ἄνω Ἱερουσαλὴμ ἔχομε τόσους οἰκείους. Αὐτοὶ ζοῦν γιὰ μᾶς καὶ ἀποτελοῦν το φῶς καὶ τὴν ἐλπίδα γιὰ τὴν παροῦσα καὶ τὴ μέλλουσα ζωή μας.

Σεβαστέ μας Γέροντα, πιστεύουμε ὅτι ἀπὸ σήμερα μέσα σ’ αὐτοὺς τοὺς οἰκείους ἔχουμε καὶ ἐμεῖς ἐσᾶς φῶς, στήριγμα καὶ ἐλπίδα στὴ συνέχεια τῆς μοναχικῆς μας ζωῆς.

Καλὸ παράδεισο. Τὴν εὐχή σας.

Για τον Γέροντα Βασίλειο Ιβηρίτη

 

Γράφει ο Παναγιώτης Παύλος, ερευνητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Οσλο, Νορβηγία.

Σχίζεις το ασημόχρυσο πέλαγος στα πόδια του Άθω να προφθάσεις την εξόδιο ακολουθία του Γέροντος Βασιλείου Ιβηρίτου, και μέσα από αναρίθμητους ιλιγγιωδώς ιπτάμενους λογισμούς ο νούς σου καρφώνεται μια στιγμή στο ιδιόμελο του Εσπερινού της Κυριακής των Βαΐων: «Σήμερον η χάρις του Αγίου Πνεύματος ημάς συνήγαγε…».

Επί σαράντα χρόνια η μορφή του πατρός Βασιλείου χαράχθηκε μέσα σου τόσο οικεία, ώστε να νιώθεις όχι ότι πηγαίνεις στο Άγιον Όρος αλλά ότι επιστρέφεις σε αυτό.

Δεν τον κατανοούσες καταλαβαίνοντας τη γλώσσα του αλλά κοινωνούσες από το βίωμα, αλλότριο και υπερκόσμιο, που την άρθρωνε και την εμπλούτιζε.

Η ομιλία κι η γραφή του σε χρόνο ενεστώτα, όπως τα λειτουργικά κείμενα, καθώς «ο χρόνος είναι κινητή εικόνα της αιωνιότητας» που στην Εκκλησία βρίσκει τα όντα σε «αεικίνητο στάση» και «στάσιμο ταυτοκινησία».

Κοντά του ανέπνεες ελευθερία άλλης τάξης που δεν περιχαρακώνεται σε λογικές προτάσεις.

Το πρόσωπό του εξέπεμπε τέτοια χάρη πρωτόγνωρης δύναμης και γλυκύτητας που ξεχνούσες τον εαυτό σου και σου θύμιζε πώς περιγράφει ο Αγιος Διονύσιος Αρεοπαγίτης την εκστατικότητα του θείου έρωτος στο «Περί Θείων Ονομάτων».

Σπανίως μια ανθρώπινη μορφή σε ελκύει με τρόπο του επέκεινα εκπέμποντας ιλαρή αγαθότητα και κάλλος όχι περιγράψιμο, αλλά μετεχόμενο. Μετοχή αλλόκοτη ως ξένη, και επιθυμητή ως απολύτως συγγενής.

Δεν σου έδινε ντιρεκτίβες, μάλλον σου μιλούσε με τρόπο άλλου –κατά Χριστόν– Ηρακλείτου, όπως το μαντείο των Δελφών που ούτε λέγει ούτε κρύπτει αλλά σημαίνει.

Αποφατικότητα των καταφάσεων και κατάφαση των αποφάσεων συναμφοτέρως, όπως το θεσπίζει ο Αγιος Μάξιμος Ομολογητής στη «Μυσταγωγία», ανώτερα μαθηματικά άλλης λογικής, Ορθόδοξης κατ’ αντιστροφήν διαλεκτικής.

Γράφει στα «Αποτυπώματά» του: «Όταν ένας άγιος σου μιλά για την κόλασι, οσφραίνεσαι την ευωδία του παραδείσου. Όταν ένας πλανεμένος σου περιγράφει τον παράδεισο, παγώνεις από την κρυάδα της κολάσεως».

Ευφυΐα απαράμιλλη ιλιγγιώδους αντίστιξης, αλληλοσυμπλοκής λόγου αποφατικού και καταφατικού εφάμιλλη.

Ο Γέροντας Βασίλειος δεν ήταν φιλόσοφος, επιστήμων, τεχνίτης, διανοούμενος, ποιητής, ως φορέας κατατετμημένης γνώσης ειδικής, αλλά ως υποδοχέας των ομόκεντρων εκφάνσεων της παρουσίας του Ενός «ού εστι χρεία».

Δεν ήταν θεολόγος ως «θεολογών», αλλά ως φανερωτής –όσο σου ήταν δυνατόν– του Θεού Λόγου Χριστού. Ως λειτουργός δεν προέβαλλε εαυτόν αλλά αποκάλυπτε τη λογική λατρεία της Θείας Ευχαριστίας ως ιερουργούμενη θεουργία.

Σε αγαπούσε τόσο που καθώς ασχολιόταν μαζί σου αισθανόσουν το είναι σου να παίρνει αξία και νόημα τέτοιο που μόνος σου εσύ δεν μπορούσες να του προσδώσεις.

Ήταν λόγος, ώστε από θεατής της αγιότητας να σου έρθει όρεξη να γίνεις μέτοχος. Κάποτε η λάμψη του θείου έρωτος στο πρόσωπό του αντανακλούσε μέσα σου λούζοντάς σε με τέτοιο φως ελευθερίας, που να μη θέλεις να αντισταθείς στη δρόσο του Πνεύματος.

Δεν σου προσέβαλλε το έλλογον του αυτεξουσίου, αλλά σε απάλλασσε από το άλογον του ακουσίου. Δεν σου μετέδιδε πληροφορία, αλλά εμπειρία. Δεν σου διαμόρφωνε τη σκέψη, αλλά σε μυούσε στην αληθή ελευθερία. Δεν επεδίωκε να σου δώσει κάτι δικό του, αλλά να σε βοηθήσει εσύ να κοινωνήσεις την Πηγή του Παντός. Δεν σε παρέπεμπε στα γραπτά και τις κατακτήσεις του πνεύματός του, αλλά σε μυούσε στον πλούτο των άλλων, των μεγάλων.

Δεν σου μιλούσε για να καταλάβεις αλλά για να αναλάβεις. Δεν σε καθοδηγούσε ως οπαδό αλλά σου ανέπαυε τον λογισμό. Δεν παραμελούσε τίποτε και κανένα, αλλά σε όλους και όλα έβλεπε την Χριστοείδεια και Θεοείδειά τους.

Αφού και το κακό ακόμη εφίεται του Αγαθού, καθώς έλκει το είναι του από αυτό, όπως μαρτυρεί ο Αρεοπαγίτης. Δεν τον ενδιέφερε να σε εντάξει σε σχολή σκέψης αλλά να βοηθήσει τη σκέψη σου να σχολάσει· «Σχολάσατε και γνώτε…».

Δεν σε έκρινε γι’ αυτό που είσαι, αλλά σε διέκρινε γι’ αυτό που ο Χριστός θέλει να γίνεις. Δεν σε τακτοποιούσε στα μικρά, σε άπλωνε στα μεγάλα. Δεν σου έλυνε απορία διανοητική, σου χάριζε εμπειρία ασκητική. Δεν σου δίδασκε τα θεία, αλλά τα έπασχε φανερώνοντάς τα κατά το μερίδιο της δικής σου αντοχής. Δεν κήρυττε στους κτιστούς τον Ακτιστο, αλλά υπηρετούσε το γεφύρωμά τους.

Τον ευγνωμονείς όχι για τις απαντήσεις που σου έδωσε, αλλά για τα ανεξήγητα που σου μίλησε. Πονάς με την κοίμησή του.

Αλλά χαίρεσαι με τη βεβαιότητα ότι είναι παρών, όπως υποσχέθηκε σε έναν μοναχό της Μονής της Παναγίας Πορταΐτισσας λίγο πριν το τέλος: «Εγώ θα φύγω, αλλά εδώ θα γυρίζω. Θα τα παρακολουθώ όλα χωρίς να μ’ ενοχλείτε· χωρίς να σας ενοχλώ».

Επρεπε να φύγει, ώστε να αντιληφθείς ότι το δεύτερο ενικό του προφορικού και γραπτού λόγου του ήτανε κάλυψη και απόκρυψη εμπειρίας πρώτου προσώπου. Νύν πάντα πεπλήρωται Φωτός, Γέροντα Βασίλειε!

Ένας λόγος αληθείας

Με  αφορμή την κοίμηση του Γέροντα Βασιλείου Γοντικακη άγνωστες πτυχές της ζωής του 

Ο πολυγραφότατος αγιορείτης Γέροντας  Βασίλειος εκοιμήθη σήμερα το πρωί ενώ το τελευταίο διάστημα νοσηλευόταν σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, συνεπεία τραύματος που είχε υποστεί πριν λίγες εβδομάδες.

Ο μακαριστός Γέροντας Βασίλειος διήγαγε ήδη το 90ο έτος της ηλικίας του και αποτελούσε μία από τις εξέχουσες μορφές του σύγχρονου αγιορείτικου μοναχισμού.

Η παρουσία του ταυτίστηκε με το νεα φουρνιά μοναχών στο Άγιονόρος την δεκαετια του 70 και θεωρείτο απο τους παλαιούς αγιορείτες ως ο "μορφωμένος" και ο ανοικτός σε διάλογο με τα ρεύματα της θεολογιας της δεκαετιας του 60.

Θυμόμαστε τις επικές του ομιλιες στα αμφιθέατρα των Πανεπιστημίων και την συνομιλία του με αναρχικούς ..

Υπήρξε στις αρχές μαθητής πιστός του Αγιου Γέροντα Παισίου και ετσι με την βοηθειά του ανέλαβε το Μοναστήρι του Σταυρονικήτα και με την παρουσία του Αγίου προσήλθαν πολλοί τοτε νεοι μοναχοί . Χαρακτηριστικο της ολης επίδρασης του Αγίου Παισίου ειναι η απόφαση επι Αθηναγόρα να κοπεί για εξι μήνες το μνημόσυνο του για τις απαραδεκτες οικουμενιστικες του πρακτικές..Αργότερα οι δρόμοι του Αγίου Παισίου διαχωρίστηκαν και ο Αγιος άλλαξε κελι απο τον τιμιο Σταυρό στην Παναγούδα  και πολλοι πατέρες απεχώρησαν απο το μοναστήρι επανδρώνοντας πολλα έρημα κελια .

Για θεματα σοβαρά και για χρόνια μετα την κοιμηση του γερο Γαβριηλ του Διονυσιάτη ο λογος του στην ιερα Κοινοτητα ηταν επισφραγιστικός αφου πολλά κείμενα με την υπογραφή της ηταν γραμμένα απο τον ιδιο.

Αργότερα ανέλαβε με μια μικρη συνοδεία πατέρων να κανει κοινοβιο την Ι.Μ.Ιβηρων απ οπου παραιτήθηκε και ηταν εφησυχάζων σε ενα ησυχαστικο κελί κοντα στο Μοναστηρι.

.

 Ειναι χαρακτηριστικό οτι στο μοναστήρι του Σταυρονικήτα σύχναζαν πολλα γεροντοπαλήκαρα της οργάνωσης Ζωης απο όπου και ο ίδιος ειχε ενα πέρασμα στην νεοτητά του καθως και ο εν πολυς Χρηστος Γιανναρας πηγαινε μονο  εκει !

Επίσης οτι ο λογος του και η εν γενει τακτικη του ερχόταν σε "αντιθεση" με την παραδοσιακή αγιορειτική παράδοση του παπα Εφραιμ του Φιλοθείτη και των ησυχαστών  συνεχιστών του παραδοσιακού αγιορειτικού  Μοναχισμού .Θεωρούνταν καπως ως "βλαχαδερά" του Αγιου Όρους  οι πατέρες της συνοδείας του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή ...

Ηταν επικές οι θεολογικες του κοντρες με τον λόγιο παραδοσιακό αγιορείτη Μαξιμο Λαυριώτη με σειρα ανταλλαγής κειμένων λογου- αντίλογου στον Ορθοδοξο τυπο της εποχης του 80.Κατ ουσιαν συγκρούυονταν δυο διαφορετικες αντιλήψεις ..

 

Σε αυτον θα μπορουσε κανεις να πει οτι υπηρξαν αναπαυόμενοι εν σπέρματι ολη η "σπείρα" της μεταπατερικής πανεπιστημιακης  θολοκουλτούρας  στην Ελλάδα .Δε γινόταν να πας στον Αγιον Ορος και να μην καταλήξεις στον παπαβασιλη  στον "Γοντικάκη" οπως τον αποκαλούσαν..Αυτοι βασιζόμενοι στην ελευθερία που εξεφραζε ο μακαριστός το τερμάτισαν βεβαια φθανοντας σε βλασφημίες και πλανες και μια Ορθοδοξία κομμενη στα μέτρα τους ή οπως λενε Εκκλησια μετα τους Πατέρες.

 Μετά τα χρονια που ακολούθησαν  το Μοναστήρι των Ιβηρων συγκαταλέχθηκε σε κείνα που ταυτίστηκαν με το Πατριαρχικο κατεστημένο αποποιώντας την αγιορειτική Αδέσποτη ελευθερία καθώς και επι κόβιτ ταυτίστηκαν  με τα δυστοπικά φασιστικά μέτρα και  τους απαράδεκτους ανελεύθερους εκβιασμούς της Ελληνικής πολιτείας.Βαρύ το τίμημα βέβαια με τους τοσους ξαφνικούς θανάτους...

 

Πιστεύουμε ακράδαντα όμως και ευχόμαστε ολόψυχα  οτι ο καλός Θεός τον κατέταξε εν χωρα  Ζώντων, να έχουμε την ευχη του .

πηγή:τρελο-γιαννης