ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΟΜΙΧΛΗΣ

IN THE FOG

Σκηνοθεσία: Σεργκέι Λόζνιτσα

Σενάριο: Σεργκέι Λόζνιτσα (βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Βασίλι Μπίκοφ, 1987)

Πρωταγωνιστούν: Βλαντιμίρ Σβίρσκιυ, Βλάντισλαβ Αμπάσιν, Σεργκέι Κολέσοφ

Διάρκεια: 127΄

ΒΡΑΒΕΙΟ FIPRESCI ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΝΝΩΝ 2012

ΥΠΟΘΕΣΗ 

Δυτικά σύνορα της ΕΣΣΔ, 1942. Η περιοχή είναι υπό γερμανική κατοχή και οι ντόπιοι αντιστασιακοί αντιστέκονται σθεναρά.

Ένα τρένο εκτροχιάζεται κοντά στο χωριό, όπου κατοικεί ο Σσένια, ένας εργαζόμενος στο σιδηρόδρομο, με την οικογένεια του. Αν και αθώος, συλλαμβάνεται μαζί με άλλους σαμποτέρ, αλλά την τελευταία στιγμή ένας γερμανός αξιωματούχος αποφασίζει να τον αφήσει ελεύθερο. Οι φήμες ότι ο Σισένια έγινε προδότης κυκλοφορούν γρήγορα, και οι αντάρτες Μπούροφ και Βόιτικ φτάνουν από το δάσος για να πάρουν εκδίκηση.

Καθώς οι αντάρτες οδηγούν το θύμα τους στο δάσος, πέφτουν σε ενέδρα και ο Σισένια μένει μόνος με τον τραυματισμένο εχθρό του.

Βαθιά στο δάσος, εκεί όπου δεν υπάρχουν φίλοι και εχθροί, εκεί που η γραμμή μεταξύ προδοσίας και ηρωισμού είναι πολύ λεπτή, ο Σισένια αναγκάζεται να πάρει μια ηθική απόφαση υπό ανήθικες συνθήκες.

Η ταινία έλκει την καταγωγή της από τις παλιές επικές ταινίες του σοβιετικού κινηματογράφου, με τους απλοϊκούς, μονοκόμματους ήρωες που δε δίσταζαν να θυσιαστούν για την πατρίδα αναλαμβάνοντας αποστολές ασύλληπτου ηρωισμού. Η μανιχαϊστική αντίληψη που διέτρεχε το σύνολο των ταινιών  εκείνων δεν άφηνε περιθώρια για ηθικά διλήμματα, για εσωτερικές συγκρούσεις ή αμφισβητήσεις της ηθικής ακεραιότητας των σοβιερικών πολιτών και στρατιωτών, που μάχονταν εναντίον των Γερμανών εισβολέων.

Η διαφορά όμως με εκείνες  τις ταινίες είναι ότι το δραματικό στοιχείο δεν πηγάζει από την επαφή των ηρώων με το θάνατο τη στιγμή της εκτέλεσης του καθηκοντος, αλλά από το γεγονός του τραγικού εγκλωβισμού του πρωταγωνιστή σε μια κατάσταση αντικειμενικής  αδυναμίας να αποδείξει  στους συμπατριώτες του ότι δεν είναι καταδότης. 

Ο σκηνοθέτης καθηλώνει τον θεατή με το βασανιστικό ξετύλιγμα μιας πορείας θανάτου μέσα σε ένα υπέροχο αλλά ταυτόχρονα αμείλικτο φυσικό περιβάλλον, κάνοντας ατομικές αναδρομές στα γεγονότα που οδήγησαν σ΄αυτήν την κατάσταση.

Παρακολουθώντας με κομμένη την ανάσα τον τιτάνιο αγώνα  του Σισένια να μεταφέρει εθελοντικά το άψυχο σώμα του παρ΄ολίγον εκτελεστή του προς τη στρατιωτική βάση του, αρχικά απορούμε για την απόρριψη της ιδέας της δραπέτευσης, γρήγορα όμως καταλαβαίνουμε ότι η απόφαση αυτή είναι συνειδητή.
 Ο Σισένια ελπίζει ότι θα δώσει στους άλλους να καταλάβουν την αθωότητά του και ότι θα τον αφήσουν να επανενταχθεί στην κοινότητα των ομοεθνών του, που του είχε στρέψει την πλάτη θεωρώντας τον συνεργάτη των Γερμανών.

Ζώντας σήμερα στους κόλπους  μιας  κοινωνίας απόλυτα κομφορμιστικής και συμφεροντολογικής, η οποία  αποτελείται από ένα άθροισμα υποκειμένων παντελώς αδιάφορων μεταξύ τους, η στάση του Σισένια μάς καταπλήσσει, διότι μας ξαναθυμίζει με ωμό τρόπο  την ηθική ρήση  που πρότασσαν  συχνά οι γονείς μας, όταν μας τιμωρούσαν για τις σκανδαλιές μας , ότι δηλαδή ο άνθρωπος ζει για να έχει ένα καλό "όνομα" μέσα στην κοινωνία. Χωρίς αυτό το "όνομα" , δηλαδή την κοινωνική αναγνώριση, είναι ένα χαμένο κορμί και δεν έχει νόημα ύπαρξης .

πηγή