Η Βαγκ Μπέιήταν κάτι σαν την κινεζική εκδοχή της Lady Gaga. Είχε εκατοντάδες εκατοµµύρια φαν στην πολυπληθέστερη χώρατου κόσµουκαι επερχόµενη παγκόσµια υπερδύναµη, την Κίνα. Εκανε την τύχη της όταν αναδείχθηκε πρώτη στο µουσικό σόου «Κίνα έχεις ταλέντο» _ φαντάζοµαι ότικάποια από τα µέλη της κριτικής επιτροπής θα ήταν και µέλη του Κοµµουνιστικού Κόµµατος της Κίνας.
Η Βαγκ τα είχε όλα. Είκοσιτεσσάρων χρονών και τόσο όµορφη που ήταν περιζήτητη στις πασαρέλες που διοργανώνουν οι κινέζοι νεόπλουτοι στις κινεζικές µητροπόλεις, οι οποίες λαχταρούν να µοιάζουν στη Νέα Υόρκη, στη Μελβούρνη, στο Λονδίνο.
Η Βαγκ Μπέι πέθανε προχθές. Σε θάλαµο χειρουργικής κλινικής, στην επαρχία Χουµπέι, κάπου στηνΚεντρική Κίνα. Ηθελε να κάνει τα µάτια της λιγότερα σχιστά και το πρόσωπό της λιγότερο στρογγυλό. Για να µοιάζει λιγότερο Κινέζακαι να είναι πιο κοντά στα δυτικά της είδωλα. Πέθανε «στη φάση τηςκαταστολής», είπαν οι γιατροί. Ηταν η κύρια είδηση της ηµέρας προχθές στα κινεζικά ΜΜΕ, παραµερίζοντας το Wikileaks και την κρίση του ευρώ. Η πλαστική χειρουργική αποτελεί τηνέα µόδα στην Κίνα. Τρία εκατοµµύρια Κινέζοι κάθε χρόνο θέλουν να αλλάξουν κάτι στο κορµί τους, κάτι στο πρόσωπό τους, κάτι στα µάτια τους. Και επειδή στην Κίνα πολλά είναι φθηνά και κάπως πρόχειρα, τριακόσιες χιλιάδες άνθρωποι κάθε χρόνο παραµορφώνονται ή πληρώνουν τοπάθος τους µε τη ζωή τους.
Ο θάλαµος της πλαστικής χειρουργικής είναι κάτι σαν σκηνή όπου παρελαύνει η ανθρώπινη µαταιοδοξία. Η σκηνή όπου διεξάγεται ηµάχη µας µε τον χρόνο, όπου ξεκλειδώνονται τα απωθηµένα και οι έµµονες ιδέες µας, η αυτοεικόνα και η αυτοεκτίµησή µας.
Μια σκηνή, επίσης, όπου παρελαύνουν είδωλα που συντρίβουν και άγριες πολιτιστικές σχέσεις εξουσίας. Είχα εντυπωσιαστεί όταν είχα διαβάσει,πριν από κάποια χρόνια, ότι η ρινοπλαστικήέγινε µόδα στη Γερµανία, στα χρόνια του Μεσοπολέµου, τηνεποχή όπου µεσουρανούσε ο αντισηµιτισµός. Ηταν τότε που πολλοί Γερµανοί Εβραίοι ήθελαννα αλλάξουν τη φαντασιακή εβραϊκή τους µύτη για να περνούν απαρατήρητοι, για να είναιπιο κοντά στο είδωλο της εποχής, στον άνθρωπο της «άριας φυλής». Τελικά,ούτε αυτό τους έσωσε από τη µανία των ναζί…
Επιστρέφω ξανά στη Βαγκ Μπέι. Στην Κίνα υπάρχουν πολλές και πολλοί σαν την τραγική µακαρίτισσα. Πολλές και πολλοί που αλλάζουν τα σχιστά τους µάτια, το κόκαλο του πιγουνιού τους, γιατί θέλουν το πιγούνι και τα µάτια τους να είναι πιο κοντά στα δυτικά τους είδωλα. Και καθώς διαβάζω την είδηση, σκέφτοµαι όλα αυτά που λένε για την παρακµή της ∆ύσης και την αρχή του τέλους της. Νοµίζωπως οι υπερδυνάµεις πεθαίνουν αφού τα είδωλα που φτιάχνουν και πλασάρουν δεν ελκύουν πια. Αν τη ∆ύση, όµως, τη δεις από τον θάλαµο της χειρουργικήςπλαστικής στην επαρχία Χουµπέι,κάπου στην Κεντρική Κίνα, τότε καταλαβαίνεις ότι το τέλος της δεν είναι και τόσο κοντινό. Μάλλον ζει και βασιλεύει. Η αρχή του τέλους για τη ∆ύση θα έχει έρθει όταν ένα ωραίοπρωί θα διαβάσουµετην εξής είδηση: «Μια 24χρονηαναδυόµενη αµερικανίδα σταρ πέθανε στον θάλαµο του πλαστικού χειρουργού στην Καλιφόρνια, όταν προσπάθησε να αλλάξει το σχήµα των µατιών της, ώστε να µοιάσει στα κινεζικά είδωλά της»…
Τίποτε δεν αντιστέκεται εις την δύναμιν τού πλουσίου. Όλα υποκύπτουν εις την τυραννίαν, όλα από φόβον ζαρώνουν εις την καταδυνάστευσιν, ώστε ο καθένας από αυτούς που έχουν αδικηθή έχει κάθε λόγον να μη επιχειρή να πάθη χειρότερον κακόν παρά να ζητήση ικανοποίησιν δι’ όσα έπαθεν.
Οδηγεί τα ζευγάρια των βοδιών, οργώνει, σπαίρνει, θερίζει αυτά που δεν τού ανήκουν. Εάν αντιμιλήσης, ακολουθούν τα κτυπήματα˙ εάν οδύρεσαι, σε καταγγέλλει ότι τον εξύβρισες, ότι είσαι υπό δίκην και θα πας φυλακήν. Οι συκοφάνται είναι έτοιμοι να θέσουν εις κίνδυνον την ζωήν σου. Θα είσαι ευχαριστημένος αφού δώσης και κάτι παραπάνω να απαλλαγής από τας ενοχλήσεις.
Θα ήθελα να σε ξεκουράσω ολίγον από τα έργα της αδικίας και να δώσω ευκαιρίαν εις τας σκέψεις σου, δια να ενθυμηθής δια ποίον σκοπόν έγινεν η μελέτη των πραγμάτων αυτών. Έχεις τόσα και τόσα πλέθρα καλλιεργησίμου γης, άλλα τόσα φυτευμένα, βουνά, πεδιάδας, κοιλάδας, ποταμούς, λιβάδια. Τι λοιπόν θα συμβή ύστερα από όλα αυτά; Δεν σε περιμένουν τρεις πήχεις όλοι όλοι; Δεν θα είναι αρκετόν το βάρος ολίγων πετρών δια να φυλαχθή η δυστυχής σάρκα; Δια ποίον κοπιάζεις;
Δια ποίον αδικείς; Διατί με τα χέρια σου μαζεύεις ακαρπίαν; Μακάρι να μαζεύης ακαρπίαν και όχι ύλικόν δια το αιώνιον πυρ! Δεν θα απαλλαγής ποτέ από την μέθην αυτήν; Δεν θα υγιάνουν τα λογικά σου; Δεν θα συνέλθης; Δεν θα φέρης εμπρός εις τα μάτια σου το δικαστήριον τού Χριστού; Τι θα απολογηθής όταν θα σε έχουν περικυκλώσει οι αδικημένοι και θα σε κατηγορούν εις τον δίκαιον κριτήν; Τι Θα κάμης λοιπόν; Ποίους συνηγόρους θα πλήρωσης; Ποίους; μάρτυρας θα προσκόμισης; Πως θα ξεγελάσης τον δικαστήν που δεν εξαπατάται; Δεν παρίσταται δικηγόρος εκεί, δεν υπάρχει επιχειρηματολογία που να ημπορή να υποκλέψη την αλήθειαν από τον δικαστήν. Δεν συνοδεύουν οι κόλακες, ούτε τα χρήματα, ούτε το μέγεθος του αξιώματος. Μόνος χωρίς φίλους, χωρίς βοηθούς, χωρίς συνήγορον, αναπολόγητος, εντροπιασμένος θα οδηγηθής, σκυθρωπός, κατηφής, ολομόναχος, δειλός. Διότι όπου και αν περιφέρης το βλέμμα σου θα ιδής καθαράς τας εικόνας των κακών έργων από την μίαν τα δάκρυα του ορφανού, από την άλλην τους στεναγμούς της χήρας, άπ’ αλλού τους γρονθοκοπημένους από σε πτωχούς, τους υπηρέτας που κατεξέσχισες τας σάρκας, τους γείτονας που εξώργιζες. Όλα θα ξεσηκωθούν εναντίον σου.
Ο πονηρός χορός των κακών σου πράξεων θα σε περιστοιχίση. Διότι όπως η σκιά το σώμα έτσι και αι αμαρτίαι συνοδεύουν την ψυχήν και εξεικονίζουν ολοκάθαρα τας πράξεις. Δια τούτο εκεί δεν χωρεί άρνησις, αλλά βουβαίνεται το στόμα και μάλιστα το αδιάντροπον. Διότι τα ίδια τα πράγματα του καθενός, χωρίς να εκβάλλουν φωνήν, αλλά εμφανιζόμενα όποια ακριβώς από ημάς έχουν διαπραχθή, καταθέτουν ως μάρτυρες.
Εξετάσεις να δίνεις από την ώρα που γεννιέσαι. Ο σκοπός είναι να είσαι άριστος, σε όλα. Ποτέ η βαθμολογία σου να μην είναι κάτω του τέλειου. Να κοκορευόμαστε όλοι για το σπλάχνο που φτιάξαμε σε μία νύχτα ηδονής. Να μην πάει χαμένη η ηδονή αλλά ούτε και η νύχτα. Να βγαίνεις στο δρόμο με τα εύσημα ενός συστήματος που οι πατεράδες σου το μίσησαν, αν και άριστοι κι αυτοί. Έτσι πάει η δικιά μας ιστορία. Να αγωνίζεσαι σε ένα στάδιο που θέλεις να το εξαφανίσεις, να βάζεις το παιδί σου να αγωνίζεται σε ένα πεδίο μάχης που εσύ πρώτος αναθεμάτισες όταν πέρασες από εκεί. Σε όλα άριστος. Έτσι μπράβο. Να αποδεικνύεις ότι το φαΐ που τρως, το κρεβάτι που κοιμάσαι και η μπάλα που παίζεις, σου αξίζουν. Τι νομίζεις; Ένα αλισβερίσι είναι η ζωή, για να έχεις πρέπει να δίνεις. Και εφόσον δεν μπορείς να το ανταποδώσεις με χρήμα κάντο αριστεύοντας. Κάνε με περήφανο και το δωράκι θα σου το έχω έτοιμο χρονιάρες μέρες. Μην τολμήσεις να ρωτήσεις ποτέ αν αυτοί οι βαθμοί σου σού χρειαστούν ποτέ στην ζωή. Μην το κάνεις γιατί θα σου πω ψέματα. Μεγάλα ψέματα που έλεγαν και σε μένα. «Θα έχεις γνώσεις και θα μπορείς με ευκολία να συνεχίσεις τα όνειρά σου». Τα όνειρά σου ξέρω ποια είναι, αλλά θα κάνεις πραγματικότητα τα όνειρα του συστήματος. Ξέχνα τους πιλότους, τους αστροναύτες και τους εξερευνητές. Μάζευε πόντους για το σίγουρο. Γιατί με το σίγουρο θα μπορέσεις να κάνεις κι εσύ παιδιά που θα γίνουν «άριστα» σε αυτό το σύστημα που έχεις ήδη αρχίσει να το μισείς. Έτσι είναι το σύστημα. Φτιαγμένο να το μισείς για να σε καταπίνει. Τώρα θεωρείς τον εαυτό σου γίγαντα αλλά σε 10 χρόνια θα καταλάβεις ότι είσαι ο Κοντορεβυθούλης. Μόνο στα παραμύθια νικά ο «κοντός». Γι’ αυτό σου φτιάχνουμε παραμύθια. Για να εκδικείσαι μέσα από αυτά. Για να νομίζεις ότι νικάς, ενώ η μηχανή που θα μπεις μέσα, έχει ήδη αρχίσει να δουλεύει από εκείνη την νύχτα της δικής μου ηδονής. Γιατί μπορεί να σε καμαρώνω, αλλά κάθε φορά που μου φέρνεις αυτό το «Άριστα» νιώθω ότι λαδώνω τη μηχανή που θα σε κάνει ίδιο με εμένα. Κι εγώ δεν θέλω να γίνεις ίδιος με εμένα. Μέσα βαθιά μου είναι στιγμές που εύχομαι να δω μηδενικά να παρατάσσονται στον βαθμολογικό πίνακα του συστήματος που σε έβαλα. Να σπάσει αυτή η αλυσίδα της διαιώνισης των «Άριστων». Να ήμουν έτσι εκπαιδευμένος που να σου πάρω το μεγαλύτερο δώρο για το «Μηδέν» σου. Να είχα την λεβεντιά να σε καμαρώσω την στιγμή που θα μου πεις ότι θα γίνεις εξερευνητής, πιλότος, αστροναύτης ξέροντας ότι τουλάχιστον το δικό σου όνειρο έχει μηδενικές βάσεις. Γιατί, αν και δεν στο είπα ούτε θα στο πω ποτέ, τα όνειρα που βγαίνουν αληθινά από το «Μηδέν» ξεκινάνε.
Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον την συνέντευξη του νέου δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη στην «Ελευθεροτυπία» και στον Άρη Χατζηγεωργίου. Πρόκειται αναμφίβολα για μεγάλη επιτυχία του συναδέλφου.
Παραβλέπω την υποτιμητική και αλαζονική χρήση των ονομάτων συνανθρώπων του (Ψωμιάδηδες, Παπαγεωργόπουλοι).
Παραβλέπω την μαγκιά του τύπου «παπά, ξύρισε τα γένια και κάνε κόμμα αγόρι μου», όταν μιλά για τον Μητροπολίτη Άνθιμο, ο οποίος έχει δικαίωμα ως Έλλην πολίτης να λέει την γνώμη του.
Παραβλέπω την άγνοιά του σε θέματα ορκωμοσίας, καθώς αυτά είναι λυμένα – οι χριστιανοί δίνουν τον χριστιανικό όρκο, οι μουσουλμάνοι τον μουσουλμανικό, οι εβραίοι τον εβραϊκό – από το ίδιο το Σύνταγμα, που κατοχυρώνει τις αναγνωρισμένες θρησκείες.
Παραβλέπω τις αγοραίες εκφράσεις του τύπου «χώνουμε τα ωραία μας λεφτά» και «φάε τον Παπαγεωργόπουλο στην μάπα».
Αυτά αφορούν τον ίδιο, την αγωγή του και τους ψηφοφόρους του.
Δεν μπορώ, όμως, να παραβλέψω την σαφή πρόθεσή του να διαγράψει την Ιστορία και να προσβάλει την μνήμη των νεκρών της γενοκτονίας. Στη συνέντευξή του ο κ. Μπουτάρης υποστηρίζει ότι σκοπεύει να τοποθετήσει μνημείο για την «Επανάσταση των Νεοτούρκων» στην Πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης!
Κατηγορεί μάλιστα όλους τους υπολοίπους ότι δεν διαβάζουν Ιστορία! Μάλλον ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ο ίδιος δεν έχει την παραμικρή σχέση με την Ιστορία. Ο Κεμάλ Ατατούρκ και οι Νεότουρκοί του υπήρξαν οι σφαγείς του ποντιακού και μικρασιατικού ελληνισμού.
Καμία σχέση δεν έχει το γεγονός ότι «αυτοί οι άνθρωποι ζούσαν εδώ» και καλό είναι «να έρχονται να προσκυνάνε τα πατρογονικά τους και να μας τα χώνουν».
Δεν πρόκειται - να το βάλει καλά στο μυαλό του ο κ. Μπουτάρης - να δεχθούμε ξεπούλημα του αίματος των προγόνων μας. Να βρει άλλους τρόπους «να του τα χώνουν».
Πριν από δύο χρόνια, με αφορμή την υπόθεση του βιβλίου της έκτης Δημοτικού, είχα γράψει το ακόλουθο άρθρο. Το αφιερώνω σε όσους με ελαφρότητα αντιμετωπίζουν όσα λέει σήμερα ο κ. Μπουτάρης – και σε όσους τον βοήθησαν και τον έφεραν στη θέση να τα λέει:
Η ιστορία της γιαγιάς από τον Πόντο
Αν είναι να στοιχειώσει το βιβλίο της Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού, καλύτερα να στοιχειώσουν οι – αληθινές - ιστορίες της γιαγιάς μου. Ήταν κάποτε μια αρχοντοπούλα του Πόντου. Σαν έβγαινε βόλτα στα παρχάρια πάνω στο άσπρο της άλογο, το κεφάλι της βάραινε από τα χρυσά φλουριά που φορούσε στεφάνι. Παντρεύτηκε, γέννησε τέσσερα παιδιά, έζησε λίγα ευτυχισμένα χρόνια. Μετά ήλθε η καταστροφή. Ο πρώτος της άντρας σκοτώθηκε στο μέτωπο. Πέταξε τα φλουριά από το κεφάλι, μπήκε μπροστά για να σώσει ό,τι της απέμεινε.
Δεν τα κατάφερε. Είδε να εκτελούνται μπροστά στα μάτια της τα τρία της αδέλφια. Σπάραξε, αλλά προσπάθησε να σώσει τα παιδιά της. Και πάλι δεν τα κατάφερε. Τα έχανε ένα- ένα στην μακριά πορεία ως το λιμάνι του «συνωστισμού» - ελάτε τώρα μια λέξη είναι, τόσο πολύ σας πείραξε; Το πιο μικρό δάγκωσε το βυζί της και άφησε την τελευταία του πνοή. Το πιο μεγάλο, ένα κοριτσάκι δώδεκα χρονών, κατόρθωσε να μπει μαζί της στο καράβι της σωτηρίας. Το τύλιξε με το πανωφόρι της σε μια γωνιά του πλοίου και πήγε να βρει λίγη σούπα από το συσσίτιο. Όταν γύρισε, ούρλιαξε. Ψέκαζαν για πανούκλα, δεν το είδαν το παιδί έτσι όπως ήταν κουκουλωμένο και ζαρωμένο. Το κοριτσάκι πέθανε από ασφυξία. Η θάλασσα έγινε ο υγρός του τάφος.
Βρέθηκε ολομόναχη στον Πειραιά. Ταξίδεψε ως την Κέρκυρα για να βρει την αδελφή της. Αργότερα ξαναπαντρεύτηκε – έναν πρόσφυγα, παλιό εργάτη στα κτήματά της. Έφερε στον κόσμο δυο κόρες, τις ανάστησε σε μια παράγκα στο Κερατσίνι. Δούλεψαν όλοι μαζί σκληρά, άντεξαν στις κακουχίες της Κατοχής, αποταμίευσαν, απέκτησαν ένα οικόπεδο και έχτισαν ένα σπίτι στα σύνορα Ν. Σμύρνης και Π. Φαλήρου.
Άντεξαν, γιατί έμειναν ενωμένοι. Άντεξαν επειδή δεν ξέχασαν. Η οικογένεια μεγάλωσε με τις ιστορίες του παππού και τις προσευχές της γιαγιάς. Είχε το δικό της δωμάτιο με τους τοίχους γεμάτους εικόνες. Δεν ξανάφαγε κρέας από το 1922. Ήταν το τάμα της, μια από τις πολλές δοκιμασίες που επέβαλε στο ταλαιπωρημένο σαρκίο της για να ξορκίσει την καταστροφή.
Αυτή ήταν η γιαγιά μου η Σοφία. Αυτήν την Ιστορία δίδαξε στις κόρες και στα εγγόνια της. Αυτήν διδάξαμε αργότερα κι’ εμείς στα δισέγγονά της. Προχωράμε μπροστά, αλλά δεν ξεχνάμε. Μας κρατά ενωμένους η αλήθεια της Γενοκτονίας.
Εκείνο τον καιρό κυκλοφορούσα σε όλες τις πόλεις της Αραβίας -τάχα πραγματευτής, στην πραγματικότητα αγγελιοφόρος του Προφήτη.
Μυστικός αγγελιοφόρος, γιατί ο Προφήτης και οι λίγοι πιστοί του Αλλάχ δεν ήταν ακόμα καλοδεχούμενοι από τους νοικοκυραίους, ούτε στη Μέκα, ούτε στη Μεδίνα, ούτε πουθενά. Έπρεπε να πηγαίνω τα μηνύματα του Προφήτη στους διάφορους φίλους του, να περιμένω την απάντησή τους – ενώ πούλαγα διάφορα μπιχλιμπίδια στα παζάρια, για ξεκάρφωμα- και να φεύγω σαΐτα για τη Μέκκα, ίσα που μάζευα τα ψιλολόγια μου, τα φόρτωνα στη Ντάρα, καβαλούσα κι εγώ την Αντάλα και δρόμο. Δε φοβόμουνα ότι θα με υποψιαστούν οι άνθρωποι των σεΐχηδων, περισσότερο από ανεμυαλιά, παρά από αφοβιά.
Δε γνώριζα τι έγραφαν τα μηνύματα που έκρυβα πότε σε κάποια δίπλα του μανδύα μου, πότε στο κεφαλοπάνι, πότε στη σέλα της Ντάρα, πότε ανάμεσα στα στημόνια της κουρελούς που έστρωνα για να πλαγιάζω τις νύχτες κάτω από τ’ αστέρια. Δεν άνοιξα ποτέ τους μικρούς κυλινδρικούς παπύρους, άλλωστε δεν είχε νόημα – γιατί δεν ήξερα να διαβάζω. Πολλές φορές όμως έπρεπε να αποστηθίζω ένα ακαταλαβίστικο λογύδριο και να το απαγγέλω στον αποδέκτη του. Εκείνος με άκουγε σοβαρός και σιωπηλός, όταν τελείωνα κουνούσε το κεφάλι με νόημα, κοιτάζοντάς με κατάματα, μουρμούριζε ένα «ας είναι δοξασμένο το όνομα του Αλλάχ!» και έδινε διαταγές για το φαγητό και τον ύπνο μου. Την άλλη μέρα την περνούσα στο παζάρι -εκτός αν είχα να επισκεφτώ κάποια μικρή κόρη της ερήμου. Όταν ο φίλος του Προφήτη ήταν έτοιμος, με φώναζε, καθόμαστε στα μαξιλάρια, κι αφού περνούσε η συνηθισμένη ατελείωτη ώρα της σιωπηλής σοβαρότητας, μου έλεγε: «Όλοι οι πιστοί άκουσαν το μήνυμα του Προφήτη – ας είναι δοξασμένο το όνομα του Αλλάχ! Να διαβιβάσεις στον Προφήτη ότι θα γίνει ό,τι πρόσταξε, αν θέλει ο Αλλάχ! Καλή στράτα, ειρήνη και ευτυχία σε σένα!» Ανταλλάσαμε εγκάρδιους χαιρετισμούς (με σιωπηλές και αργές υποκλίσεις) χωρίς να ταράζεται καθόλου το πρόσωπό μας, και έβγαινα στον καθαρό αέρα.
Αυτή η δουλειά είχε γίνει καμιά σαρανταριά φορές – κι άλλες τόσες είχα παραδώσει γραφές. Πολλές φορές μάλιστα έπρεπε να φτάσω σε τρεις, πέντε ή και δέκα διαφορετικούς προορισμούς, με το ίδιο μήνυμα. Παρόλα αυτά, κανένας δε φάνηκε να με υποψιάζεται, κι ας μην έπαιρνα ιδιαίτερες προφυλάξεις. Διέσχιζα την έρημο με την κόκκινη και την τριανταφυλλένια άμμο τραγουδώντας – όχι ύμνους στον Αλλάχ, αλλά χαρούμενα τραγουδάκια για μικρές ελαφίνες και αντιλόπες και φοραδίτσες. Το μυαλό μου ήταν καθαρό, δεν το σκότιζαν έγνοιες: έκανα τη δουλειά που μου εμπιστευόταν ο Προφήτης, δόξαζα τον Αλλάχ όπως μας είχε μάθει – αν και συνήθως ξεχνούσα τις περισσότερες από τις πέντε ημερήσιες προσευχές, δηλαδή τις ξεχνούσα όλες όταν ήμουν μόνος στο δρόμο ή όταν δεν βρισκόμουν στο σπίτι κάποιου πιστού. Κατά τα άλλα μου άρεσαν τα όμορφα πράγματα της ζωής: τα άλογα (δεν είχα αποκτήσει ακόμα), οι καμήλες (είχα δύο, τη Ντάρα και την Αντάλα) και οι γυναίκες (είχα τρεις στο πατρικό μου σπίτι, υπό την επίβλεψη της μητέρας μου – και μου μεγάλωναν τέσσερις γιούς και δυο κόρες).
Κανονικά έπρεπε να δείχνω χαρακτήρα και να φυλάγω τη δύναμή μου γι’ αυτές, σύμφωνα με την θέληση του Αλλάχ και τις οδηγίες του Προφήτη. Αλλά επισκεπτόμουν το σπίτι μου μονάχα κάθε δύο ή και περισσότερους μήνες. Δεν ήμουν πια την πρώτη νεότητα, ήμουν ήδη είκοσι πέντε, αλλά ένοιωθα το αίμα μου να βράζει και την καρδιά μου να κλωτσάει σαν πουλάρι κάθε φορά που έβλεπα μια μικρή φελάχα να πλένει τη μπουγάδα της στις πέτρινες γούρνες δίπλα από το πηγάδι του χωριού – δηλαδή τι λέω μία, συνήθως ήταν μισή ντουζίνα από κάθε σπίτι. Σκυμμένες, με τις μαντίλες να γλιστρούν καμιά φορά από τα κεφάλια, γονατισμένες στις πέτρες, να τρίβουν τα ρούχα, να μιλάνε ακατάπαυστα, σαν τις καρδερίνες, να τραγουδάνε, να γελάνε – και να κοιτάζουν πολύ προσεκτικά τον ψιλόλιγνο πραματευτή που έφτασε στο χωριό τους ή τη γειτονιά τους. Όταν συνειδητοποιούσαν πως μελετούσα πια το χρώμα των ματιών τους – να σκύβουν βιαστικά το κεφάλι και να τραβούν τη μαντίλα χαμηλά, μέχρι τα φρύδια. Και ήταν οι περισσότερες έτοιμες για τον άντρα, άλλη δεκατέσσερα, άλλη δεκαπέντε, άλλη δεκάξι… Συνήθως τις επέβλεπε και τις μάλωνε κάποια ηλικιωμένη, είκοσι πέντε και τριάντα χρόνων, αλλά ποιος μπορεί να συγκρατήσει τον άνεμο, ποιος μπορεί να φυλακίσει τον ήλιο, ποιος μπορεί να εμποδίσει το ποτάμι να φέρει τα νερά του στη μεγάλη θάλασσα;
Ο πραματευτής έχει αυτή την ευλογία από τον Αλλάχ, έρχεται εύκολα σε επαφή με τις γυναίκες. Εννιά στις δέκα φορές, δυστυχώς, με τις μεγάλες, τις τριαντάρες που έχουν ήδη αποκτήσει έξι και οχτώ και δέκα γιούς και θυγατέρες και έχουν χάσει πια τη λυγεράδα της τίγρης και τη σβελτάδα της αγριόγατας και το απρόβλεπτο της φωτιάς που τριζοβολάει όταν τη χαϊδεύει ο νυχτερινός αγέρας και τινάζει τις σπίθες της στους ταξιδιώτες που την άναψαν. Αλλά κι αυτές τις γυναίκες, που φυσιολογικά έχουν κλείσει τον ερωτικό τους κύκλο, τις έχει κάνει ο Αλλάχ να συμπεριφέρονται σαν τις δωδεκάχρονες αδερφές τους, δηλαδή χωρίς κουκούτσι μυαλό μες το κεφάλι τους. Και δεν μιλάω για τις χήρες, αλλά για παντρεμένες γυναίκες που οι άντρες τους δεν λείπουν καν, αλλά φαίνεται πως τις παραμελούν – αλλά και πώς να ασχοληθεί ένας άντρας με μια γυναίκα που την κατέχει ήδη δεκαπέντε και είκοσι χρόνια και του έχει γεννήσει τόσα παιδιά, όταν έχει στη διάθεσή του όσες νεαρές πυρωμένες καμηλίτσες μπορεί να σηκώσει το πουγκί του; Και δεν είναι άδικο για τις γυναίκες αυτό, συμβαίνει γιατί οι άντρες σκοτώνονται στις μάχες και στους δρόμους και στα εμπόρια και στην αγωνία της ζωής και διαρκώς λιγοστεύουν, ενώ ο αριθμός των γυναικών αυξάνεται δυσανάλογα. Ο Αλλάχ, μέσα στη σοφία του, θέλησε να ανταμείψει με κάποιον τρόπο τον άντρα που μπορεί ανά πάσα στιγμή να πεθάνει – και του έδωσε την ευλογία, όσο ζει να χαίρεται πολλές γυναίκες. Με τον τρόπο αυτόν ευνοούνται και οι γυναίκες και αποκτούν παιδιά και γνωρίζουν τον έρωτα, ενώ αν έμενε ένας με μία, οι περισσότερες θα πέθαιναν παρθένες – και πολλοί άντρες θα μελαγχολούσαν και θα παραμελούσαν την επιστήμη και τις τέχνες και το εμπόριο και τις προφητείες, κι έτσι η ζωή θα φτώχαινε. Όπως λέμε εμείς οι φίλοι του Προφήτη, ας είναι δοξασμένο το όνομα του Αλλάχ!
Έλεγα για τις αφελείς γυναίκες και τον πραματευτή, δηλαδή εμένα, τον ταπεινό αγγελιοφόρο και υπηρέτη του Προφήτη. Κάποιες φορές τα πράγματα είναι δύσκολα και χρειάζεται μεγάλη υπομονή (που έχω) και πολύς χρόνος (που, συνήθως, έχω) μέχρι να φτάσουμε στο σκοπό μας, δηλαδή να λυθεί η ζώνη, να ελευθερωθούν τα μαλλιά, να τρεμοπαίζουν τα χείλη και τα χέρια να σχηματίζουν το εφήμερο αλλά πανένδοξο στεφάνι τους γύρω από τον άντρα. Αυτό είναι το εύκολο, γιατί δεν είναι παρά ο ίδιος ο νόμος της φύσης που επιβάλει τον έρωτα στους ανθρώπους. Το δύσκολο είναι η παράκαμψη των εμποδίων που επινοούν οι άνθρωποι, δηλαδή οι άντρες, για να περιφρουρήσουν την τιμή τους, δηλαδή την ιδιοκτησία τους, τις γυναίκες.
Ευχαρίστως θα μιλήσω για αυτά τα εμπόδια – και το κυριότερο, θα σας εξηγήσω πως τα υπερπηδά ο αποφασισμένος για τον έρωτα πιστός του Αλλάχ. Αρκεί να μου μηνύσετε πως σας ενδιαφέρουν οι ιστορίες που σας λέω… Γιατί, τι νόημα έχει μια αφήγηση όταν δεν την ακούει κανένας; Κι αν με ρωτήσετε «καλά βρε Ιμπν Μπακρ», ξέχασα να σας αναφέρω πως αυτό είναι το όνομά μου, «και με τις δικές σου γυναίκες τι γίνεται;» Στην ερώτηση αυτή υπάρχει απάντηση, αν και δεν είναι πολύ εύκολη… Η αφήγηση και η ακρόαση μιας καλοειπωμένης ιστορίας βρίσκονται ανάμεσα στα μεγαλύτερα δώρα που χάρισε ο Αλλάχ στους ανθρώπους. Ξεκινάω λοιπόν τις αφηγήσεις μου, με τη βοήθεια του Αλλάχ. Είθε, στο τέλος να είστε κι εσείς ευχαριστημένοι, όπως θα είμαι κι εγώ, έχοντας ξαναζήσει με την αφήγηση για μια επιπλέον φορά, όσα μου έτυχαν να ζήσω μονάχα μια στην πραγματικότητα.
Αν βρεθείτε στο Βερολίνο, µηχάσετε την έκθεση «O Χίτλερ και οι Γερµανοί». Την είδα τις προάλλες. Στην αρχή βλέπεις φωτογραφίες του Χίτλερ µε τις «Επιτροπές αγανακτισµένων πολιτών», καθώς πίνουν ξανθές µπίρες και κάνουν σχέδια να καθαρίσουν τη Γερµανία από Εβραίους, «ξένους εισβολείς», προδότες. Βλέπεις τα κανονικά τους πρόσωπα και τους λοστούς που έκρυβαν κάτω από τιςζακέτες τους.
«Oσο περισσότερη βία στους δρόµους», έλεγε ο Χίτλερ, «τόσο περισσότερο κέρδος για µας». Για να προβληθεί µετά ως ο «άνθρωπος που θα αποκαταστήσει την τάξη». Βλέποντας αυτές τις εικόνες, η σκέψη µου πήγε – άθελά µου – στην Πλατεία του Αγίου Παντελεήµονα… Ο Χίτλερ και η παρέα του θα είχαν µείνει, µάλλον, µια βίαιη λεπτοµέρεια της Ιστορίας, εάν δεν υπήρχε η Μεγάλη Κρίση, η απειλή της ανεργίας και της πείνας. Εάν, ανάµεσα στους Γερµανούς, δεν επικρατούσε το αίσθηµα ανασφάλειας και παρακµής. Οι Γερµανοί λαχτάρησαν έναν Μεσσία. Οταν όµως οι κοινωνίες λαχταρούν Μεσσίες, συνήθως, το έγκληµα καραδοκεί. Ο Μεσσίας Χίτλερ προσέφερε στους Γερµανούς την αυταπάτη ότι µπορούν να αγαπήσουν τους εαυτούς τους µισώντας τους άλλους. Οταν την αγάπη για την πατρίδα σου τη στηρίζεις στο µίσος για τους άλλους, έχεις πάρει τον δρόµο για την άβυσσο. Αυτή την άβυσσο προσπαθούν να καταλάβουν ακόµα οι Γερµανοί. Με εντυπωσίασε πόσο πολλοί νέοι έρχονταν να επισκεφτούν την έκθεση. Σε αυτή την αυτογνωσία, νοµίζω, οφείλουν το ότι κατόρθωσαν να ξαναφτιάξουν την κατεστραµµένη τους ψυχή… Βγήκα από την έκθεση και κατευθύνθηκα προς το Hackescher Markt. Επεσα πάνω στη βιτρίνα ενός βιβλιοπωλείου όπου δέσποζε το βιβλίο του Thilo Sarrazin που «προφητεύει» το τέλος της Γερµανίας από την «εισβολή» των γονιδιακά κατώτερων µεταναστών. Το µπεστ σέλερ της χρονιάς. Επηρεασµένος από την έκθεση, έκανα «αυθαίρετους» συνειρµούς. Το βιβλίο έχει κόκκινο εξώφυλλο, ο τίτλος γραµµένος µε λευκά και µαύρα γράµµατα. Τα ίδια χρώµατα που είχε «Ο Αγών µου» του Χίτλερ (µπεστ σέλερ της εποχής και εκείνο): «Κόκκινο για το έθνος», έγραφε ο Χίτλερ, «λευκό για την καθαρότητα της φυλής, µαύρο για το µίσος προς τους Εβραίους». Στη θέση των Εβραίων, τώρα, βρίσκονται οι µουσουλµάνοι µετανάστες.
Φυσικά, από το βιβλίο του Sarrazin έλειπε η σβάστικα… Ο Sarrazin, γράφουν οι εφηµερίδες, είναι ένας κύριος ευγενικός, ήσυχος, που µένει σε µια καταπράσινη, ήσυχη γειτονιά του Βερολίνου. Οι ευγενικοί κύριοι που έµεναν σε καταπράσινες, ήσυχες γειτονιές έφεραν στην εξουσία τον Χίτλερ. Οταν τον κατοχύρωσαν στα σαλόνια τους. Αυτοί και η µπολσεβίκικη λογική «τι Πλαστήρας τι Παπάγος»… Αποµακρύνθηκα από τη βιτρίνα και είδα γύρω µου το κοσµοπολίτικο Βερολίνο, όπου συνυπάρχουν και µειγνύονται τα χρώµατα, οι γλώσσες, οι θρησκείες, οι καταγωγές. Αν είχε δει ο Χίτλερ πώς «κατάντησε» η αγαπηµένη του πόλη, σίγουρα θα είχε αυτοκτονήσει, ξανά.
Και η σκέψη αυτή µε γέµισε µε χαρά. Παρασυρµένος από τον φιλόξενο αέρα του Βερολίνου ξέχασα για λίγο τον Sarrazin.
Και σκέφτηκα ότι τώρα που ανεβαίνει η Ακρα ∆εξιά, θα έπρεπε η έκθεση να ταξιδεύει σε όλη την Ευρώπη. Με τον τίτλο: «Ο Χίτλερ και εµείς».
Κάποια στιγµή, ίσως, φθάσει και στην Αθήνα µας. Ειδικά τώρα που, ευτυχώς, αλλάξαµε δήµαρχο. Ισως τη δουν και αρκετοί από αυτούς που απείχαν από την κάλπη…
Ο Μεσσίας Χίτλερ προσέφερε στους Γερµανούς την αυταπάτη ότι µπορούν να αγαπήσουν τους εαυτούς τους µισώντας τους άλλους. Οταν την αγάπη για την πατρίδα σου τη στηρίζεις στο µίσος για τους άλλους, έχεις πάρει τον δρόµο για την άβυσσο. Αυτή την άβυσσο προσπαθούν να καταλάβουν ακόµα οι Γερµανοί
Ο Ξέρξης, καθώς οδηγούσε τη στρατιά του εναντίον της Ελλάδος, ρώτησε τον έκπτωτο βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο, που είχε καταφύγει στην Περσία και τον ακολουθούσε στην εκστρατεία, αν υπήρχε περίπτωση να τολμήσουν οι Έλληνες να αντισταθούν στο τεράστιο στράτευμά του. Ο Δημάρατος πριν απαντήσει τον ρώτησε: «Βασιλεύ, κότερα αληθείη χρήσομαι προς σε ή ηδονή;»· βασιλιά, ποιό από τα δύο να κάνω; Να σου πω την αλήθεια ή αυτό που θα σε ευχαριστήσει; Και όταν ο Ξέρξης τον παρότρυνε να πει άφοβα την αλήθεια, ο Δημάρατος τον βεβαίωσε ότι οι Έλληνες θα πολεμήσουν με γενναιότητα τον στρατό του, διότι η Ελλάδα έχει μεν παντοτινό σύντροφο τη φτώχεια αλλά έχει και αρετή που την δημιουργεί η σοφία και η ισχυρή νομοθεσία, με αυτή δε την αρετή και γενναιότητα καταπολεμεί πάντοτε και τη φτώχεια και την τυραννία.
Ξαναδιαβάζοντας κανείς τον Ηρόδοτο, καταλαβαίνει ότι το πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, μετά την έλευση του βαυαρού Όθωνα, από εκείνους που κατά καιρούς έχουν κυβερνήσει μέχρι εκείνους που βγαίνουν στους δρόμους και ρίχνουν μολότωφ ή ακόμα κι εκείνους που χαιρετούν φασιστικά έχει τραυματικά ευνουχήσει τον έλληνα πολίτη από δυο βασικές αρχές του ελληνικού κόσμου.
Τη σοφία και την ισχυρή νομοθεσία.
«Η Ελλάδα έχει παντοτινό σύντροφο τη φτώχεια.»
Διαβάζεις συνέχεια παραπλανητικά blog όπου συνεχώς μιλάνε για τα πλούσια φυσικά κοιτάσματα κάτω από το υπέδαφος της Ελλάδος. Διαβάζεις για τα ελληνικά πετρέλαια. Διαβάζεις συνεχώς για κολασμένα σενάρια συνωμοσίας. Ακούς συνέχεια τον όρο συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.
Το μεγάλο στοίχημα για τον Γιώργο Παπανδρέου, κατά την ταπεινή μου γνώμη, θα είναι να καταφέρει να κρατήσει μακρυά από όποιες διαβουλεύσεις, ευρωπαϊκές δυνάμεις και την Αμερική. Η Ελλάδα κι η Τουρκία είναι αδελφές δυνάμεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό των τουριστών στην Τουρκία είναι Έλληνες. Είμαστε και οι δυο φτωχοί λαοί που κυβερνώνται από διεφθαρμένους πολιτικούς. Ανατρέξτε όμως στις κοινωνικές δομές της τουρκικής κοινωνίας.
Δείτε τι είναι η Κωνσταντινούπολη. Είναι η Νέα Υόρκη της Ευρώπης.
Ανήκει η Ελλάδα περισσότερο στη Δύση ή την Ανατολή; Και γιατί τόσα χρόνια να καλλιεργείται μεταξύ των δυο λαών τέτοιο μίσος;
Έχω φίλους και φίλες που μιλούν στο facebook με παιδιά από την Τουρκία τα οποία δεν θέλουν να μιλούν στα αγγλικά αλλά με τους Έλληνες Ελληνικά. Αγάπανε τον ελληνικό πολιτισμό. Θέλουν να κάνουν διακοπές με Έλληνες στα ελληνικά νησιά. Λατρεύουν την παραδοσιακή ελληνική κουζίνα. Ξέρουν απ’ έξω τον Σεφέρη.
Η οικογένεια της γιαγιάς μου έφυγε από την Πόλη του ’30 φοβούμενη το κλιμακούμενο ανθελληνικό κίνημα. Κλείδωσαν μια νύχτα ένα από τα πιο πλούσια καθαριστήρια στην Πόλη και κατέληξαν στην Πλατεία Ομονοίας στην Αθήνα, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων. Όσοι συγγενείς παρέμειναν στην Πόλη τους έστελναν μαζί με επιστολές συγγενικού πένθους, παστά ψάρια, παστουρμά και μπαχαρικά από το Βόσπορο.
Είμαι κι εγώ ένας από αυτούς που σκέφτονται πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας να εξοριστεί στην Ευρώπη. Κανένας όμως δεν μου έχει κλείσει το μάτι για να μου υποδείξει προς την συγγενική Ανατολή. Κι είμαι σίγουρος, πως ούτε εσένα σου έχει περάσει ποτέ αυτή η σκέψη, ω αναγνώστη...
(Y.Γ1. Σήμερα δεν κατέβηκα να ψηφίσω. Δεν με εκφράζει ούτε η αισθητική Κακλαμάνη κι είμαι παρπάνω από επιφυλακτικός με το αδιέξοδο του Καμίνη. Το ακραίο κομματικοποιημένο τους πολιτικό ήθος μου είναι εμετικό. Είμαι ένας από το 7,5 % της Αθήνας κι εκεί θα παρπαμείνω...για την πολιτική μου υγεία και αξιοπρέπεια δηλαδή.)
(Υ.Γ2. Προχθές έφυγε από τη ζωή ο αγαπημένος μου πολωνός συνθέτηςMikoła Górecki) Henryk
Smile, though your heart is aching Smile, even though it's breaking When there are clouds in the sky You'll get by... If you smile With your fear and sorrow Smile and maybe tomorrow You'll find that life is still worthwhile if you'll just... Light up your face with gladness Hide every trace of sadness Although a tear may be ever so near That's the time you must keep on trying Smile, what's the use of crying You'll find that life is still worthwhile
If you'll just... Smile, though your heart is aching Smile, even though it's breaking When there are clouds in the sky You'll get by... If you smile Through your fear and sorrow Smile and maybe tomorrow You'll find that life is still worthwhile If you'll just Smile... That's the time you must keep on trying Smile, what's the use of crying You'll find that life is still worth whileIf you'll just Smile
Γιατί στις μέρες μας, ο συγγραφέας Ντέιβιντ Χέρμπερτ Ρίτσαρντς Λόρενς, «δράστης» του ξορκισμένου για την Αγγλία των αρχών του 20ού αιώνα βιβλίου «Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλι» εξακολουθεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον; Γιατί ο βρετανικός Τύπος ασχολείται ξανά μαζί του; Γιατί τα θέατρα (και ελληνικά – Θέατρο Ορφέας) φιλοξενούν το έργο που αμφισβητήθηκε όσο κανένα άλλο; Φταίει η σύνθετη σκέψη του συγγραφέα για τις ανθρώπινες σκέψεις και τις ανάγκες του σώματος, ή μήπως οι λέξεις που αναδεικνύει μέσα από τα κείμενά του; Ο Λόρενς κάποιες στιγμές θυμίζει Ιψεν. Και ο Ιψεν επικρίνει το ολέθριο του υποχρεωτικού γάμου. Η γυναίκα δεν μπορεί να στερείται την κοινωνική και εσωτερική ελευθερία. «Είναι ναυαγοί», γράφει στην Κωμωδία του Έρωτα. «Κι όμως, φαίνονται σαν Κροίσοι στην ευτυχία τους. Αυτοεξορίστηκαν από τον Παράδεισο – βυθίστηκαν ώς τα αυτιά μέσα στο θειάφι της Κόλασης, αλλά ο καθένας τους με ευχαρίστηση αυτοαποκαλείται ιππότης της Εδέμ». Ο Λόρενς από την πλευρά του σπρώχνει τη λαίδη Τσάτερλι στην αγκαλιά του εραστή. Την αποσυνδέει από τον σύζυγο-σακάτη. Την κάνει να γλιστρά στις ορέξεις του σώματος, μα και της ψυχής. «Απεταξάμην την υποκρισία», θα μπορούσε να φωνάξει σήμερα. Ποιος είναι τελικά ο καλός; Οι πρωταγωνιστές του Ιψεν ή η λαίδη Τσάτερλι και πώς ένας συγγραφέας αποδέχεται με τόσο πείσμα και χωρίς να υποχωρήσει ούτε βήμα από τη συγγραφική κοσμοθεωρία του να ζήσει με ένα βιβλίο απαγορευμένο στο προσκεφάλι του;
dhlawrence
«Δεν πρόκειται να δημοσιευτεί ποτέ, αλλά εγώ δεν θα κάνω την παραμικρή περικοπή», είχε πει τότε ο Λόρενς που δεν δίσταζε να περιγράφει, κάθε άλλο παρά κομψά, τις σεξουαλικές σκηνές της λαίδης με τον εραστή της. Η λέξη αιδώς, αρχαιοελληνική, με ερμηνεία πολυποίκιλη και διασταλτική, ήταν αυτή που προσκολλήθηκε σαν βδέλλα στην αριστερή ωμοπλάτη του Λόρενς. Θα μπορούσαμε δειλά να θυμηθούμε τον Καβαφικό στίχο «…χωρίς λύπη, χωρίς αιδώ, μεγάλα και υψηλά έκτισαν γύρω μου τείχη» και να υποθέσουμε ότι ο Λόρενς υποχρεώθηκε να ζει σε περίκλειστα τείχη… Το βιβλίο πήρε την άδεια να κυκλοφορήσει την 3η Νοεμβρίου του 1960 και ο Τύπος εκείνης της εποχής δημοσίευσε πρωτοσέλιδες φωτογραφίες ανδρών στο τρένο που το διαβάζουν με βλέμμα απαστράπτον και γύρω τους λαθραναγνώστες-μιμητές αναστεναγμών. Ο Λόρενς όμως ήταν νεκρός από το 1930.
Graham Greene
Συγγραφείς, όπως ο Γκράχαμ Γκριν ή ο Χάξλεϊ, επέκριναν τη βρετανική κυβέρνηση. Είχε απαγορεύσει με δικαστική απόφαση το βιβλίο, χαρακτηρίζοντάς το πορνογραφικό υλικό. Οι εκδόσεις «Πένγκουιν» (ανέλαβαν να βγάλουν το φίδι από την τρύπα και φυσικά να εκδώσουν το βιβλίο) κάλεσαν στο δικαστήριο όλη την ελίτ της βρετανικής διανόησης της εποχής για να πει το αυτονόητο: Είναι παραλογισμός να θεωρηθεί πορνογραφική εργασία η μυθιστορηματική δουλειά μιας ιδιοφυΐας. Ο Άλντους Χάξλεϊ αποκάλεσε το βιβλίο έργο τέχνης που κινδυνεύει να τεθεί εκτός κυκλοφορίας, επειδή ο συγγραφέας του κατέφυγε σε λέξεις κολάσιμες για τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής… Πενήντα χρόνια μετά την πολύκροτη δίκη, το υλικό που χρησιμοποιήθηκε και φυλάσσεται στο αρχείο του Μπρίστολ δίδεται αυτές τις μέρες στη δημοσιότητα. Παράλληλα επανακυκλοφορεί και το βιβλίο. «Ο Εραστής της λαίδης Τσάτερλι» πούλησε πάνω από τρία εκατομμύρια αντίτυπα σε διάστημα τριών μηνών από την ημέρα της ανακοίνωσης της άρσης της απαγόρευσης. Το αποτέλεσμα εκείνης της δίκης υπήρξε ίσως το ερέθισμα για να δημιουργηθεί το θερμοκήπιο της ελεύθερης γραφής που ζούμε ώς τις μέρες μας χωρίς κανείς να «σεμνύνεται» τόσο για την ορολογία του σεξ.
Προφανώς η δικαίωση είναι πολλές φορές αποτέλεσμα στοιχειώδους ωριμότητας των αρχών. Εχουν όμως προηγουμένως ποδοπατηθεί προσωπικότητες που έχουν εγκαταλείψει τα εγκόσμια ως διαφθορείς. Οι απόψεις του Λόρενς δημιούργησαν μπαράζ εχθρών και η λογοκρισία ή ο ζήλος των «φυλάκων» των ηθικών αρχών της εποχής -οι ίδιοι διέπρατταν πολύ χειρότερα- τον οδήγησαν σε ένα είδος επιλεκτικής εξορίας, σ’ έναν τραχύ τρόπο ζωής. Την εποχή του θανάτου του, ο Λόρενς ήταν ένας αμετανόητος πορνογράφος που λέκιασε το συγγραφικό του ταλέντο. Πολύ αργότερα ήρθε η δικαίωση, η αποκατάσταση, η εξιλέωση ενός κατεστημένου που στο όνομα μιας λουστραρισμένης ηθικής σταύρωσε τον οραματιστή εκπρόσωπο της αγγλικής λογοτεχνίας. Αν ζούσε σήμερα ο Λόρενς κι αν χρειαζόταν να φανταστεί μια νέα λαίδη Κόνστανς, ίσως κάπου έγραφε, στο κομπιούτερ του πια: Αγαπώ σημαίνει ζω μες στην αέναη συνύπαρξη του τρόμου και του θαύματος… ίσως γιατί στην εποχή του το θαύμα όφειλε να παραμένει έγκλειστο μέσα στα θλιβερά, δίχως έρωτα δωμάτια.
Μαγεία! Μόνο αυτή η λέξη μπορεί να περιγράψει αυτό που νιώθει κανείς παρακολουθώντας την «Φρεναπάτη» του Πιερ Κορνέιγ στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου μας.
Ο «μαιτρ» Δημήτρης Μαυρίκιος που έχει κάθε φορά τον τρόπο να μας κλέβει, το καταφέρνει για άλλη μια φορά κάνοντάς μας ένα ακριβό θεατρικό δώρο - το ακριβότερο της χρονιάς.
Μια δεσποτική μητέρα -Εύα Κοταμανίδου- αναζητάει τον γιο της -Χρήστος Λούλης- που έχει αποδράσει από κοντά της, μην αντέχοντας την καταπίεση που του ασκεί. Φτάνει σε έναν μάγο -Γιάννης Βογιατζής- για να την βοηθήσει και αυτός ζωντανεύει μπροστά στα μάτια της και τα μάτια μας την πορεία του τυχοδιώκτη γιου. Τον βλέπουμε να δοκιμάζει, να δοκιμάζεται, να τολμά, να τρώει τα μούτρα του, να παθιάζεται, να ερωτεύεται παράφορα, να απατά, να μάχεται, να βουτά στην τέχνη του θεάτρου και να πλουτίζει από αυτή… Πρόκειται για ένα έργο ύμνο στο θέατρο, μια κορυφαία μαρτυρία για τη δύναμη της τέχνης και της ομορφιάς, που δεν φιμώνονται από καμιά εξουσία - γονική ή άλλη… Το συναρπαστικό αυτό έργο ευτυχεί στο ανέβασμά του στην πρώτη κρατική σκηνή μας. Ο Δημήτρης Μαυρίκιος έκανε με δεξιοτεχνικό τρόπο την μετάφραση και την διασκευή του και έστησε μια ατμοσφαιρική, ποιητική, ακριβή παράσταση που καθηλώνει το κοινό, το συναρπάζει, το συνταράσσει και το… μαγεύει. Αρωγοί του πολύτιμοι ο Δημήτρης Πολυχρονιάδης -λειτουργικό το σκηνικό του-, η Ελένη Μανωλοπούλου -έξοχα τα κοστούμια της- και ο Στάθης Σκουρόπουλος-υπέροχες οι μουσικές του, ενώ έξοχη δουλειά έχει κάνει ο Χρήστος Δήμας στο κινηματογραφημένο υλικό που κλέβει στιγμές-στιγμές την παράσταση.
Ο Χρήστος Λούλης «είναι» ο Κλίνδωρ του Κορνέιγ. Δουλειά- κέντημα επιτυγχάνει στο νέο του θεατρικό «στοίχημα» που είναι κατά την γνώμη μου, απ’ τις πληρέστερες ερμηνείες του στο σανίδι. Σαγηνευτικός, σαρωτικός, με εσωτερικότητα και με ζηλευτό μέτρο γίνεται ο τυχοδιώκτης ήρωας που αποδρά και ψάχνεται, που δοκιμάζει και μάχεται, που ψάχνεται για να πλουτίσει τελικά από την τέχνη του. Η Έμιλυ Κολιανδρή εξελίσσεται εντυπωσιακά και κερδίζει τις καλύτερες των εντυπώσεων στην Ισαβέλλα της. Κύρος και εμπειρία φέρει στην σκηνή η κυρία Εύα Κοταμανίδου.Εξαίρετη η Ευγενία Αποστόλου στην «δαιμόνια» υπηρέτρια -τι τάλαντο!-. Ένας κι ένας και οι υπόλοιποι ηθοποιοί. Η Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, ο Γιώργος Γάλλος, ο Μανώλης Δούνιας αλλά και ο Γιάννης Κότσιφας, ο Σπύρος Ανδρεόπουλος, η Λουίζα Ζούζια…
Μια ξεχωριστή αναφορά αξίζει στον κύριο Γιάννη Βογιατζή που μεθά το κοινό με τον υπέροχο Μάγο του. Σπεύστε να δείτε την «Φρεναπάτη» στο Εθνικό. Είναι ακριβό «δώρο»!
Ένας μελαγχολικός αναχωρητής. Βλέπω τον άνθρωπο μόνο του απέναντι στο τοπίο. Τo Κ.Κ. είναι μια εργασία πάνω στον Καβάφη, όχι μια εργασία για τον Καβάφη.
Πώς μπήκε στη ζωή σου ο Κ.Κ. της Πλάτωνος;
Τη Λένα Πλάτωνος δεν την γνώριζα προσωπικά, γνώριζα μόνο τη δουλειά της. Μου τηλεφώνησε μια μέρα φέτος το καλοκαίρι, συναντηθήκαμε, μου έβαλε να ακούσω τη δουλειά της πάνω σε 13 ποιήματα του ποιητή. Μου ζήτησε να σκηνοθετήσω το live. Μετά από ένα μήνα της πήγα δείγμα της εργασίας μου για τη μουσική της. Συμφωνήσαμε. Νομίζω επικοινωνήσαμε άμεσα.
Και γιατί ακατάλληλη παράσταση για ανηλίκους;
Ακατάλληλη για παιδιά γιατί έχει κάποια στιγμή πορνογραφικό υλικό.
Η εργασία σου πάνω στον Καβάφη της Πλάτωνος, έρχεται ως συνέχεια του κύκλου των «τραγουδιών της αμαρτίας» του Χατζιδάκι;
Νομίζω πως δεν ήμουν έτοιμος για τα «Τραγούδια της αμαρτίας» τότε. Η τραχύτητα του Χριστιανόπουλου σε σχέση με την ενατένιση του Καβάφη έχουν διαφορά. Αυτό το project κουμπώνει καλύτερα σε μένα. Τότε ήμουν συναισθηματικός και με έναν τρόπο δεν συμφωνώ με το τότε σήμερα. Σήμερα αισθάνομαι πιο ακριβής στα αισθήματα. Μόνο το γεγονός ότι διάλεξα να μην χορογραφήσω και να σκηνοθετήσω ανθρώπους, το οποίο έκανα στα τραγούδια της αμαρτίας και σήμερα μου φαίνεται αστείο, αλλά επέλεξα να πειραματιστώ με το νέο μέσο μου που είναι η κινούμενη εικόνα, κάνει το έργο πιο ευθύβολο νομίζω.
Δεν είναι κινηματογράφος...
Όχι δα !είμαι πρωτάρης κι η εργασία μου αυτή συγγενεύει με τη video art με αναπόφευκτες αναφορές στον κινηματογράφο, που είναι άλλωστε η τέχνη που αγαπώ περισσότερο. Από χρόνια ήθελα να εργαστώ με αυτό το μέσο. Με το που γύρισα από την Νέα Υόρκη συνέχισα να μοντάρω το ΠΟΥΘΕΝΑ που είχα βιντεοσκοπήσει (γιατί όπως και η ΜΗΔΕΙΑ2 ” θα κυκλοφορήσουν σε dvd), η πρόταση της Πλάτωνος μου έδωσε ένα τρομερό κέφι. Μπήκα σε έναν πυρετό δημιουργικό με περιέργεια και ένταση μικρού παιδιού. Από αυτή την υπερχείλιση ξεπήδησε και το music video του Κ. Βήτα “the colour of the sun”, που είναι το πρώτο μου.
Η γενιά της “Κατάληψης” και του “Κοντροσόλ στο χάος” σήμερα που βρίσκεται;
Είμαστε μέρος μιας γενιάς μόνο. Αρκετά δημιουργικό κομμάτι μιας γενιάς με ένα ειδικό τρόπο. Υπήρχε και το Μαύρο Μουσείο, αν θυμάσαι, πιο conceptual. Αγαπήσαμε όλοι μια underground σκηνή και εκεί παίξαμε. Λείπει σήμερα η κοινωνική δυναμική της συνθήκης της «Κατάληψης.»; Αναρωτιέμαι. Δεν το βλέπω με νοσταλγία, δεν είμαι νέος και θα ήταν και λίγο προσποιητό. Τώρα πρέπει να βρίσκονται εκεί, αυτοί που θα ανατρέψουν μαζί με τόσα άλλα κι εμάς. Άνθρωποι πολύ νέοι που δεν μας αντέχουν.
Θα επέστρεφες σε μια μικρή πάλι σκηνή;
Ναι, θα επέστρεφα σε μια μικρή σκηνή, όπως επέστρεψα και σε μια low budget δουλειά, το «Πουθενά» του Εθνικού Θεάτρου, και όπως είναι φέτος αυτή η συνεργασία με την Πιττακή, πάλι στο Εθνικό Θέατρο.
Θα διαβάσει το Δ’ κεφάλαιο της Ιλιάδας σε μετάφραση του Μαρωνίτη. Η Ρένη Πιττακή, που πάλι όπως την Λένα Πλάτωνος δεν γνώριζα προσωπικά, μου δίνει την ευκαιρία να βουτήξω πάλι σε ένα άλλο μέσο: το λόγο. Eίχα δοκιμάσει άλλη μια φορά to 1996 με την Όλια Λαζαρίδου. Tότε, όμως τη δραματουργική επεξεργασία του λόγου την είχε λύσει ήδη ο Γιώργος Κουμεντάκης, κι εγώ προσήλθα να σκηνοθετήσω στον ήδη ρυθμισμένο λόγο της Όλιας. Τώρα μου δίνεται η ευκαιρία να δουλέψουμε από την αρχή το λόγο. Κάτι καινούργιο για μένα που δεν το γνωρίζω, με μια πολύ καλή ηθοποιό. Όποιος έρθει σε αυτή την ανάγνωση, θα φύγει χωρίς να έχει καταλάβει τι έχω κάνει. Κάνω την σκηνοθεσία του λόγου μαζί της.
Κι όχι ως χορογράφος...
Μα δεν είμαι ακριβώς χορογράφος. Υπάρχουν τόσοι άλλοι που χειρίζονται με σπουδαιότερα αποτελέσματα την τέχνη του χορού. Ένα είδος σωματικήs σκηνικής δράσης, μεταξύ άλλων, είναι ο τομέας μου. Πλησιάζει περισσότερο στη φύση μου κι η αλήθεια είναι ότι βαριέμαι συχνά το χορό πολύ. Ενώ λατρεύω την ανθρώπινη κίνηση.
Δεν θες να ξαναχορέψεις στη σκηνή;
Δεν νομίζω. Άμα γεράσω πολύ κι αρχίσει να αποκτάει ενδιαφέρον αυτό μπορεί ναι (γελάει)…Όταν μου λείπει, είναι μονάχα για την προσωπική μου γείωση κι όχι για καλλιτεχνικούς λόγους.
Τί είδες στην Αμερική που σου άρεσε;
Η Αμερική ήταν πολύ χρήσιμη εμπειρία αλλά και κατά κάποιο τρόπο βαρετή όσο συνέβαινε. Έμεινα 3 μήνες. Έπρεπε να επιστρέψω για να καταλάβω πόσο δημιουργικό με έκανε. Εξ’ού και τόσα ταυτόχρονα projects φέτος. Επισκέφθηκα εκεί το DIA Βeacon έξω από τη Νέα Yόρκη. Ένας μουσειακός χώρος που δίνει στη σύγχρονη υπερμεγέθη τέχνη και γλυπτική το σωστό χώρο και φως. Είδα την αναδρομική της Abramovic . Μου επιβεβαίωσε κάποιες σκέψεις που έχω σχετικά με την performance art και το πώς μπορεί να φωτοδοτήσει τη σκηνή του θεάτρου. Δηλαδή ο τρόπος που έφυγε η δράση από το θέατρο και βγήκε στους δρόμους και τις gallery από τους εικαστικούς, καταλαβαίνω καλύτερα τώρα, νομίζω, πως μπορεί να βρει το δρόμο πίσω στη σκηνή. Απελευθερώθηκε μέσα μου η τόλμη να κάνω ένα πείραμα που είχα στο μυαλό μου 6 χρόνια . Λέγεται «Μέσα» και θα το τολμήσω την άνοιξη στο Παλλάς. Ένα ταξίδι που άρχισε στο «Πουθενά», με την πολύτιμη συνεργασία του Ζάφου Ξαγοράρη και του Coti K. Eίναι ένας δρόμος που με ενδιαφέρει να τον ακολουθήσω, να δειγματίσω πάνω σε αυτόν.
Θεωρείς ότι το Ελληνικό κράτος, μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες σε χρησιμοποίησε διπλωματικά σωστά;
Δεν οφείλει η ελληνική πολιτεία να με χρησιμοποιήσει εμένα σωστά. Δεν το έκανε για κανένα καλλιτέχνη και δεν το περιμένω. Το έργο που έγινε αν χρησιμοποίησε σωστά είναι η ερώτηση κι η απάντηση είναι όχι. Δεν έγινε ειδική έκδοση σε dvd των τελετών έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων, δεν κυκλοφόρησε το soundtrack με το me to super μουσικό σενάριο του Κουμεντάκη, δεν πουλήθηκε με τον τρόπο που έπρεπε να πουληθεί το επίσημο dvd και γιατί δεν έγινε άμεσα μια έκθεση με τα αριστουργήματα του Άγγελου Μέντη και των υπολοίπων. (Έγινε καθυστερημένα μια έκθεση για την οποία δεν είμαι σύμφωνος). Επίσης το εξαιρετικό κυκλαδικό κεφάλι ύψους εξαόροφης πολυκατοικίας δεν βρίσκεται πουθενά σήμερα στην Αθήνα. Δεν εκμεταλλεύτηκε δηλαδή η ελληνική πολιτεία σαν ένας καλός manager την απρόσμενη επιτυχία που ήρθε. Το γεγονός δεν με εκπλήσσει.
Γιατί εξαντλήθηκε στις τελετές των Ολυμπιακών αγώνων μια στροφή της πολιτιστικής εικόνας της Ελλάδας;
Το να συνεχίζαμε να λανσάρουμε αυτό το φαντασιακό κομμάτι μιας Ελλάδας που παρουσιάσαμε στην Τελετή Έναρξης που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα θα ήταν για μένα φυλακή. Μπορεί να ήταν χρήσιμο για τον τουρισμό αλλά χέστηκα. Εμένα δεν με ενδιαφέρει.
Ζήτησαν να σε δουν μετά οι εκάστοτε Υπουργοί Πολιτισμού;
Όλοι οι υπουργοί Πολιτισμού ζήτησαν να με δουν μετά την Ολυμπιάδα. Πριν τους ζητούσα εγώ και δεν με βλέπανε. Μετά όλοι την θέλανε μια φωτογραφιούλα. Μην αδικήσω τον Γερουλάνο- Δεν ζήτησε να φωτογραφηθεί μαζί μου.
Ξέρει η Ελλάδα να πουλάει τη σύγχρονη ελληνική καλλιτεχνική δημιουργία στο εξωτερικό;
Η Ελλάδα δεν ξέρει να πουλήσει κανέναν καλλιτέχνη στο εξωτερικό. Η Πολιτεία αγνοεί την σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή της χώρας αυτής. Εγώ βέβαια τι παράπονο να έχω από την πολιτεία; Είμαι ένα καλομαθημένο παιδί. Μου δόθηκαν τόσες ευκαιρίες και μου δίνονται ακόμη. Όταν ήμουν στην «Κατάληψη» ήρθε η ελληνική πολιτεία και μου έδωσε επιχορήγηση πριν τη ζητήσω. Όταν έκανα την πρώτη Μήδεια ήρθε ο Θάνος Μικρούτσικος, τότε Υπουργός Πολιτισμού, και μου εξαπλασίασε την επιχορήγηση που έπαιρνα. Κι όταν ήμουν 37 χρονών με πήραν τηλέφωνο και μου ανέθεσαν την τελετή. Τί άλλο να ζητήσει από την Ελληνική πολιτεία ένας καλλιτέχνης; Tην επιτυχία ήταν σίγουρο ότι δεν θα μπορούσε να τη χειριστεί το κράτος.
Με τις επιχορηγήσεις και το ΥΠ.ΠΟ τί γίνεται;
Με μια σουρεαλιστική ανακοίνωση που με συμπεριλάμβανε μεν στις επιχορηγούμενες ομάδες αλλά δεν θα μου έδινε δε χρήματα, δεν επιχορηγήθηκα. Φαντάζομαι ότι αυτό έγινε για να επικοινωνήσουν με τον κόσμο ότι εκτιμούν την εργασία μου αλλά, κρίνοντας ότι, πέραν πάσης αμφιβολίας, μπορώ να επιβιώσω άνετα στα νύχια της ελεύθερης αγοράς, καλύτερα τα λιγοστά χρήματα να δοθούν σε ομάδες που κρίνεται η επιβίωσή τους από αυτά. Fair Deal. Θα συμβούλευα όμως την επιτροπή να θεσπίσει ως αντικριτήριο την επιβιωσιμότητα στην ελεύθερη αγορά επίσημα, προς αποφυγή παρεξηγήσεων.
Εσένα δεν σε ενδιαφέρει η Επίδαυρος;
Η Επίδαυρός τι να με ενδιαφέρει; Δεν είμαι τραγουδίστρια που θέλει να πάει στο Μέγαρο Μουσικής. Ούτε μουσική κάνω ούτε λόγο κάνω. Η Επίδαυρος είναι ένας μαγευτικός και σχεδόν μεταφυσικός αρχαιολογικός τόπος. Ως παράσημο καριέρας με αφήνει αδιάφορο (εξάλλου το έχω κι αυτό στη συλλογή μου-κατά λάθος- όπως και τα υπόλοιπα).
Ούτε οι περιοδείες στο εξωτερικό;
Μου λείπει η περιοδεία στο εξωτερικό. Δεν θέλω πια να είμαι ομαδάρχης όμως και παραγωγός. Δεν έχω συναντήσει ανθρώπους που να ξέρουν να τρέχουν την παραγωγή μιας περιοδείας στο εξωτερικό χωρίς εγώ να διαλύομαι. Μάλλον αυτό δεν θα ξαναγίνει.
Η «Μήδεια 2» γιατί δεν ταξίδεψε στο εξωτερικό;
Τη «Μήδεια 2» εγώ την μπλοκάρισα. Είχε προτάσεις πολλές αλλά το σταμάτησα. Δεν ήθελα να το συνεχίσω, δεν ήταν ευχάριστες οι σχέσεις της ομάδας των ερμηνευτών στην Μήδεια, δεν είχε πετύχει το γλυκό. Ενδεχομένως κάποια στιγμή να ξαναγίνει. Ήταν καταιγιστική αυτή η εμπειρία νεκρανάστασης και κράτησε και πολύ, ενάμιση χρόνο, και δεν ήθελα να ασχοληθώ παραπάνω. Και που την ξανάκανα ήταν και παραπάνω απ’ αυτό που αντέχει να δει ένας άνθρωπος από το παρελθόν του.
Το «Μέσα» γίνεται με ένα λίγο βλέμμα προς τα έξω;
Όχι, γίνεται με ένα βλέμμα προς τα μέσα. Είναι sight specific. Δεν μπορεί να γίνει πουθενά αλλού, όπως το “Πουθενά”. Είναι φτιαγμένο για το Παλλάς. Είναι φτιαγμένο για το κέντρο μιας πόλης.
Στο «Μέσα» τί κοιτάς;
Στο «Μέσα» κοιτάω αυτή καθεαυτή τη λειτουργία του θεάτρου. Τη σχέση του με την πόλη και με τον κόσμο. Κοιτάω τη δυνατότητα μιας μόνο φράσης, στην επανάληψή της και στους συνδυασμούς της. Τις άπειρες δυνατότητές που προκύπτουν από τον περιορισμό. Δηλαδή η μικρή μονάδα πως μπορεί συνθετικά να εκραγεί σε άπειρες δυνατότητες. Προσπαθώ παράλληλα να συνενώσω τις μοναχικές στιγμές των ανθρώπων της πόλης σε κοινωνία. Προσπαθώ δηλαδή την προσωπική στιγμή του καθενός μας να την τοποθετήσω σε μια συνθήκη θεατρική τέτοια που να γίνει αυτό το θέμα της επικοινωνιάς μεταξύ μας.
Ζωγραφίζεις πια;
Ζωγραφίζω. Φωτογραφίζω.
Πουλάς;
Όχι. Γιατί δεν εκτιμώ αυτό που κάνω σε σχέση με την αγορά. Δεν το σκέφτομαι έτσι.
Τα comics;
Αν υπήρχε ένα περιοδικό που είχε τη διηθικότητα που είχε η Βαβέλ και το Παραπέντε θα έμπαινα πολύ στον πειρασμό να ξανακάνω comics. Έκανα comics όχι από αγάπη στα comics. Ήθελα να επικοινωνήσω. Όπως έκανα ζωντανό θέατρο επειδή κατάλαβα ότι μπορώ να επικοινωνήσω. Με τη ζωγραφική δεν την είχα ποτέ αυτή την αίσθηση. Η δουλειά στην Πλάτωνος είναι πολύ συγγενική με τη δουλειά που έκανα στα comics.
Πότε κατάλαβες ότι είσαι ομοφυλόφιλος;
Το ξανακαταλάβα στην εφηβεία μου όταν επιτέλους το δοκίμασα. Άρχισα πρώτα με κορίτσια. Συνδύασα ύστερα και τα δυο. Άντρες και γυναίκες. Και μετά μόνο με άντρες. Στα 22 μου σταμάτησα να πηγαίνω με γυναίκες.
Στην Αμερική τον τελευταίο καιρό, με την έξαρση αυτοκτονιών ομοφυλόφιλων εφήβων, περισσότεροι καλλιτέχνες μιλάνε ανοικτά για την ομοφυλοφιλία τους ή υπερασπίζονται μια « άλλη» σεξουαλικότητα. Ακόμα και με διάγγελμα στο internet ο ίδιος ο πρόεδρος Οbama. Πώς το βλέπεις αυτό;
Την έξαρση των αυτοκτονιών την βλέπω φυσικά με θλίψη. Τι κοινωνία! Την πρωτοβουλία την βλέπω με χαρά και βγάζω το καπέλο στον Ομπάμα. Αλλά είμαστε σοβαροί; δεν μπορούμε ακόμα να αφήσουμε τον καθένα να κάνει ό,τι γουστάρει στην προσωπική του ζωή; Για αυτό το λόγο έδωσα και την πρώτη μου συνέντευξη μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, στο περιοδικό 10%. Η μόνη χρησιμότητα αυτής της άχρηστης φήμης που ξαφνικά απέκτησα ήταν να βοηθήσω, ίσως, παιδιά που προσπαθούν να συμφιλιωθούν με τη φύση τους κυρίως στην επαρχία. Να δουν δηλαδή ότι υπάρχουν κι άλλοι που δεν πολυντρέπονται.
Την κρίση στην Ελλάδα πώς την καταλαβαίνεις;
Ντρέπομαι και να μιλήσω γι αυτό, αφ’υψηλού όταν τόσοι άνθρωποι νιώθουν την φτώχια σε κάθε τους κύτταρο. Mε στεναχωρεί η ανεργία των φίλων μου. Μετέχω στην περιρρέουσα ανασφάλεια. Ας ελπίσουμε ότι μέσα στη δυσκολία αυτή θα γίνει κι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών, όσο αφορά στην τέχνη. Να λάμψουν αυτοί που με το τίποτα θα κάνουν θαύματα.
Βλέπεις θέατρο;
Όταν μου αρέσει το θέατρο ως θέατρο μου αρέσει πάρα πολύ. Συνήθως όμως δεν μου αρέσει καθόλου. Το ίδιο συμβαίνει και με το χορό. Η εμπειρία από το μέτριο και κάτω στο θέατρο και το χορό είναι αφόρητη.
Την κατάσταση στην πόλη;
Με στεναχωρεί που για πρώτη φορά υπάρχουν μέρη όπου δεν μπορώ να κυκλοφορήσω. Δεν μας συνέβαινε αυτό. Όταν ήμουν μικρός και κατέβηκα στο κέντρο κυκλοφορούσα σε όλα αυτά τα μέρη που λεγόντουσαν κακόφημα. Ήταν η πιάτσα των τραβεστί στην Αθηνάς ή τα κωλάδικα στη Φυλής. Ήταν απόλυτα ασφαλή όμως μέρη. Είχα να το περηφανεύομαι στους φίλους στο εξωτερικό ότι η Αθήνα είναι μια πόλη με υπόγειες διαδρομές που δεν κινδυνεύεις όμως ποτέ. Εκτός ίσως αν είσαι γυναίκα όμορφη, νέα και μόνη. Τώρα ξέρω ότι υπάρχουν μέρη όπου φοβάμαι. Κι αυτό δεν μου αρέσει καθόλου σαν στοιχείο της πόλης. Η πολυπολιτισμικότητα θα ευχόμουν να ερχόταν με όχι αυτό το side effect.
Η επικοινωνία στο internet σου αρέσει;
Είμαι ενθουσιασμένος με το internet. Μου αρέσουν πολύ τα dating machines. Moυ φαίνεται χαριτωμένη η εμπειρία με το facebook. Δεν είμαι καθόλου μανιώδης αλλά είμαι χαρούμενος που υπάρχουν αυτά τα εργαλεία. Το youtube νομίζω είναι μια από τις σημαντικότερες εφευρέσεις της ανθρωπότητας. Το γεγονός ότι μπορείς να κάνεις ένα πλήρες research μέσα σε μια μέρα σπίτι σου πια, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Επίσης με βοηθάει το skype με τους φίλους μου που είναι στο εξωτερικό και βρίσκω την πραγματικότητα μέσα στο internet ένα πάρα πολύ καλό εργαλείο συμπλήρωσης της λειτουργίας της πραγματικής πραγματικότητας. Όσοι άνθρωποι είναι ανίκανοι για ουσιαστική επικοινωνία είναι ανίκανοι έτσι κι αλλιώς. Ενδεχομένως αυτά τα μέσα που σου δίνουν την ψευδαίσθηση μιας επικοινωνίας να ενισχύουν την ανικανότητα της επικοινωνίας. Όμως είναι μια ακόμη πίστα να χορέψουν οι τρελές πιθανότητες της ζωής.
Αν σε ξανακαλέσει η ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού να διοργανώσεις μια γιορτή για μια ενδεχόμενη επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, θα πας;
Με κάλεσαν στους Ολυμπιακούς, με κάλεσαν για τα εγκαίνια του Μουσείου της Ακρόπολης- την έκανα από εκεί, βέβαια, έκανα τα εγκαίνια του νέου Εθνικού θεάτρου. Τί να κάνω. Εθνική εγκαινιατζού! (γελάει) Καλώς ήρθατε μάρμαρα!
(Ευχαριστούμε πολύ την Κάλλη Καβαθά για τη συνεργασία στη συνέντευξη του Δημήτρη Παπαϊωάννου. Η συνέντευξη δόθηκε στο σπίτι του καλλιτέχνη την Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010)
info:
Κ.Κ.
Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου σκηνοθετεί τον νέο κύκλο τραγουδιών της Λένας Πλάτωνος βασισμένο σε 13 ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη.
Ημέρες και ώρες λειτουργίας ταμείων : Δευτέρα έως Σάββατο 09.00 – 20.00 και τις Κυριακές 12.00-20.00 Με πιστωτική κάρτα : 210 81 0 81 81 Κρατήσεις μέσω Internet : http://www.ellthea.gr
"Το νησί" ήρθε και τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της τηλεοπτικής μας βαρεμάρας, ήρθε να μας βγάλει από τον λήθαργο των reality και της διακαναλικής φτήνιας.
Κι εκεί που κάθε Δευτέρα περίμενες να δεις τα μοντέλα που ξεμαλλιάζονται για μια θέση στον ήλιο της μόδας και να αναρωτηθείς τι παραπάνω έχουν αυτές από σένα και αν στον ΑΝΤ1 έχουν καθρέφτες , το αγγελοπουλικό βλέμμα του Στέλιου Μάινα σε ξύπνησε από την αποχαύνωση. Στην αρχή δεν ήθελες να το δεις κόντρα στο ρεύμα που το έχει ανάγει στον σύγχρονο "Άγνωστο Πόλεμο" αρνιόσουν να ψυχοπλακωθείς και να δεις κάτι πέρα από τη δική σου μιζέρια δεν είναι καιρός τώρα για σένα να βλέπεις αρρώστιες σχολίαζες στους φίλους σου. Όμως "Το νησί" είχε τη δική του δύναμη και μόλις λύγισες και πήγες να το δεις κατάφερε να σε καθηλώσει η ποιότητα της εικόνας, η σκηνοθεσία, οι ερμηνείες κατάφεραν να σε πείσουν ότι η τηλεόραση είχε ακόμα πολλά να δώσει αλλά δε θέλει...
Τι είναι αυτό όμως που κάνει "το νησί" τόσο ελκυστικό στο τηλεοπτικό κοινό;
Σίγουρα αποτελεί μια όαση στην κόλαση των real life προγραμμάτων η εκδίκηση της μυθοπλασίας που θα έλεγαν και οι ταλαιπωρημένοι φίλοι μας ηθοποιοί. Μας αρέσει να βλέπουμε καλογυρισμένες σειρές και έχουμε χάσει το προνόμιο αυτό προ πολλού τιμωρημένοι να βλέπουμε επαγγελματίες κομπάρσους άρρωστους για κάθε είδους δημοσιότητας. Όμως το μυστικό της επιτυχίας του νησιού που έρχεται να αγγίξει και τον κάθε δύσκολο τηλεθεατή είναι το θέμα του κοινωνικού αποκλεισμού, ο καθένας μας κρύβει και κρύβεται σε μια σύγχρονη Σπιναλόγκα.
Η ανεργία, η φτώχεια. τα ναρκωτικά, οι σεξουαλικές ιδιαιτερότητες, τα ψυχικά νοσήματα, οι αρρώστιες, μικροί και μεγάλοι εθισμοί, συναισθηματικές αμαρτίες μας οδηγούν σε έναν αποκλεισμό που εμείς οι ίδιοι έχουμε επιλέξει με την σημερινή Σπιναλόγκα να είναι το σπίτι μας και πάντα να υπάρχουν τα σημάδια της "λέπρας" που όλοι με τόσο κόπο προσπαθούμε να κρύψουμε.
Τα χρόνια πέρασαν αλλά το αδιάκριτο βλέμμα του κόσμου παραμένει ίδιο, σε καρφώνει και σε περιθωριοποιεί δίνοντας σου το κοινωνικό στίγμα. Όλοι αυτοί μικροί και μεγάλοι ήρωες μετακόμισαν από την Πλάκα κυκλοφορούν ανάμεσά μας και μεταφράζουν το πληγωμένο βλέμμα του βαρκάρη σε κραυγές βοήθειας. Τους κοιτάς, προσπερνάς, αδιαφορείς, κλείνεσαι στον εαυτό σου και πάντα χτίζεις σύγχρονες Σπιναλόγκες…
Ο Ξέρξης, καθώς οδηγούσε τη στρατιά του εναντίον της Ελλάδος, ρώτησε τον έκπτωτο βασιλιά της Σπάρτης Δημάρατο, που είχε καταφύγει στην Περσία και τον ακολουθούσε στην εκστρατεία, αν υπήρχε περίπτωση να τολμήσουν οι Έλληνες να αντισταθούν στο τεράστιο στράτευμά του. Ο Δημάρατος πριν απαντήσει τον ρώτησε: «Βασιλεύ, κότερα αληθείη χρήσομαι προς σε ή ηδονή;»· βασιλιά, ποιό από τα δύο να κάνω; Να σου πω την αλήθεια ή αυτό που θα σε ευχαριστήσει;
Και όταν ο Ξέρξης τον παρότρυνε να πει άφοβα την αλήθεια, ο Δημάρατος τον βεβαίωσε ότι οι Έλληνες θα πολεμήσουν με γενναιότητα τον στρατό του, διότι η Ελλάδα έχει μεν παντοτινό σύντροφο τη φτώχεια αλλά έχει και αρετή που την δημιουργεί η σοφία και η ισχυρή νομοθεσία, με αυτή δε την αρετή και γενναιότητα καταπολεμεί πάντοτε και τη φτώχεια και την τυραννία.
